volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

553 COMMENTARIUS IN GENESIN. 554
quietos et hilares reddiderit. Quo exemplo docemur
cayendum nobis esse ne tristitia obruantur qui vere
et serio pudore humiliati sunt. Quamdiu ad obiurgationes
surdus estpeccator, vel secure sibi blanditur,
velimprobe et contumaciter monitiones repellit,
yel per hypocrisin se excusat, maior adhibenda est
severitas: sed finem habeat rigor oportet, simul ac
prostratus iacet, peccatique notitia trépidât: saltern
succédât moderatio quae spe veniae erigat eiectum.
Ergo ut recta sit ac bene composita severitas, induendus
est hie interior affectus Ioseph qui suo
tempore emergat.
4. Accedite quaeso ad me. Hoc verbis quibuslibet
efficacius est, quod eos in amplexum comiter
invitât. Simul tamen quacunque potest verborum
dulcedine curam et timorem Ulis eximit. Sic quidem
tempérât sermonem, ut eos modeste accuset,
ac rursum soletur: longe tamen supereminet consolatio,
quia desperationi propinquos esse videbat,
nisi mature succurreret. Porro se venditum commemorans,
non refricat sceleris memoriam expostulandi
animo, sed quia semper utile est haerere
peccati sensum, modo ne immodicus terror miserum
hominem post agnitam culpam absorbeat. Quia
autem plus satis territi erant fratres Ioseph, in
secunda parte magis insistit, ut vulneri medeatur.
Hue pertinet ista repetitio, quod Deus in eorum
salutem ipsum miserit: quod eiusdem Dei consilio
praémissus fuerit in Aegyptum, ut eos superstates
conservaret: quod denique non ab ipsis relegatus
fuerit in Âegyptum, sed adduotus Dei manu.
8. Non vos misistis me hm. Locus hic insignia
est, quo docemur nunquam sic turbari rectum ordinem
hominum pravitate et malitia, quin Deus confusos
et turbulentes eorum impetus in bonum finem
dirigat. Monemur etiam quomodo et in quem usum
nobis oonsideranda sit Dei Providentia. Quum de
ea curiosi homines disputant, non modo posthabito
fine miscent ac pervertunt omnia, sed quaeeunque
possunt absurda excögitant ad sugillandam Dei
iustitiam. Atque haec protervia facit ut cupiant
nonnulli pii et modesti homines sepultam esse hanc
doctrinae partem. Simul enim atque hoc in medium
profertur, Deum mundi totius gubernacula tenere,
ut nihil nisi eius nutu et imperio geratur: qui
parum reverenter sentiunt de mysteriis Dei,
ebulliunt in varias quaestiones, non frivolas tantum,
sed etiam noxias. Verum ut cohibenda est profana
ista intempéries, ita modus tenendus est ne
crassam appetamus ignorantiam earum rerum quae
non tantum patefaetae sunt verbo Dei, sed apprime
cognitu sunt utiles. Pudet bonos viros fateri, nonnisi
volonte Deo fieri quidquid suseipiunt homines:
ne statim obstrepant efiraenes linguae, vel Deum
esse peccati autorem, vel non esse vertendum
impiis hominibus vitio quod Dei consilium exse-
quuntur. Âtqui etiamsi refelli non posset sacrilegus
ille furor, nobis sufficiat eum detestari: interim
quod claris soripturae testimoniis proditum est,
tenere convenit, quidquid inachinentur homines,
tarnen inter illorum strepitus Dèum e coelo moderari
eorum consilia et conatus : denique per ipsorum
manus peragere quod apud se decrevit. Boni viri,
qui Dei iustitiam exponere verentur impiorum oalumniis,
ad distinetionem istam confugiunt, quod
Deus alia fieri velit, alia permittat. Quasi vero,
ipso cessante, quidvis agendi libertas sit penes homines.
Si tantum passus esset Ioseph in Aegyptum
deduci, non eum ordinasset salutis ministrum patri
Iacob, et filiis eius: quod nunc ei diserte tribuitur.
Facessat igitur inane illud commentum, quod Dei
tantum permissu, non autem consilio aut voluntate,
mala fiant, quae ipse postea in bonum finem convertit.
Mala intelligo hominum respectu, quibus
nihil aliud propositum est quam perverse agere.
Sicuti autem in ipsis residet vitium : sic et tota culpa
in eos conferri debet. Deus autem mirabiliter per
illos operatur, ut ex impuris faecibus liquidam iustitiam
eliciat. Arçana haec agendi ratio est, sensuque
nostro longe altior. Itaque non mirum si carnis
lascivia contra insurgat. Sed eo diligentius nobis
cavendum est, ne immensam istam altitudinein
restringere ad nostras angustias tentemus. Fixa
igitur maneat sententia haec, dum exsultat hominum
libido, et se intemperanter iactat hue vel illuc,
Deum praeesse : et arcano fraeno eorum motus dirigere
quocunque visum est. Simul tamen hoc quoque
tenendum est, distincte agere Deum, ut nihil
in eius Providentia vitii haereat: nihil eius décréta
affine habeant hominum vitiis. Cuius rei pulcherrimum
speculum in hac historia oculis nostris subiicitur:
Venditus fuit Ioseph a fratribus: quorsum,
nisi quia perditum quovis modo, exstinctumque volebant?
Idem opus Deo adscribitur: sed longe diverso
fine, ut scilicet tempore famis nutritium praeter
spem haberet domus Iacob. Ita brevi temporis
spatio voluit quasi occisum Ioseph, ut repente vitae
autorem ex sepulcro educeret. Unde apparet, quamvis
idem cum improbis initio agere videatur, Iongam
tamen esse distantiam inter illorum scelus et
admirabile eius iudicium. Nunc expendamus verba
Ioseph. Videtur in fratrum solatium inducere c'ulpae
illorum oblivionem. Atqui scimus non eximi
reatu homines, quamvis Deus praeter spem in bonum
et felicem exitum transférât quod ipsi perperam
tentant. Quid enim Iudae profuit quod ex
soelerata eius perfidia produit mundi redemptio ?
Sed Ioseph, quamvis paulisper fratrum mentes subducat
a sceleris sui intuitu, donee ab immodico
pavore respirent: non tamen culpam in Deum dérivât,
vel illos plane absolvit: sicuti clarius videbimus
ultimo capite. Et certe ita habendum est, non