volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

95 COMMENTARIUS IN GENESIN. 96
fixam sedem, "U vero qui nescit quo se vertere debeat:
quia probatione caret, nullius apud me est
momenti. Genuinus ergo sensus est, quocunque venerit
Cain, fore instabilem et profugum: ut soient
latrones, quibus nulla est quieta nee fida statio,
nulla est enim hominis faciès, quae non illis terrorem
incutiat : solitudo vero ipsa rursum est horrori.
Atqui videtur minime homicidis congruere hoc in
poenam, quum potius fatalis sit conditio filiorum
Dei: nam omnium maxime se peregrinos in mundo
esse sentiunt. Et Paulus se et consortes suos instabiles
esse conqueritur (1. Cor. 4,11). Respondeo,
non corporali tantum exsilio Cain damnaiï, sed graviori
subiici poenae: quod scilicet nullam terrae
plagam inveniet, ubi non sit vago et trepido animo.
Nam ut bona conscientia merito vocatur murus
aheneus, ita impios nee centum muri, nee totidem
propugnacula inquietudine liberabunt. Inquilini
sunt fidèles in terra, at tranquillo nihilominus hospitio
fruuntur : saepe necessitate coaoti alio migrant,
at quocunque eos ferat tempestas, sedatum animum
afferunt: denique, locum subinde mutando, ita
per mundum discurrunt ac transeunt, ut in perpétua
manus Dei fultura ubique consistant. Talis
impiis negatur securitas, quibus minantur omnes
creaturae: et si arrideant, animus tarnen sic
turbulentns est, ut eos quiescere non sinat. In
hune modum Cain, etiamsi locum non mutaret,
trepidationem quam eius animo Deus infixerat, excutere
non potuit, nee obstat quod primus hominum
urbem condidit, quin semper vagatus sit in suo nido.
13. Maior est poena mea. In hoc fere consentant
interprètes, vocem desperationis esse: quia
Cain iudicio Dei confusus nihil sibi veniae reliquum
faciat. Atque hoc quidem verum est, reprobos sua
mala nunquam sentire nisi cum praesenti exitio,
unde emergere illis non licet. Nempe ubi peccator
ad extremum usque contumax, Dei patientiae illusit,
iusta haec serae poenitentiae merces est, horribile
tormentum absque remedio seutire: si modo
poonitentia censeri debet caeca et attonita poenae
formido, sine ullo odio peccati, vel resipiscendi
affectu. Sic et Iudas pecoatum fatetur : sed metu
obrutus fugit quantum potest Dei conspectum. Et
certe verum est reprobos nihil habere medium : quamdiu
aliquid laxationis illis conceditur, secure torpent:
urgente autem eos ira Dei, franguntur magis
quam corriguntur: Eos ergo exanimat suus pavor,
ut nonnisi aeternum exitium et inferos cogitent.
Ego tarnen non dubito quin alius sit verborum
senBUS, nam vocem jljj potius accipio in propria significatione:
et verbum NBO pro sustinere positum esse
interpreter. Maior, inquit, poena mihi iniungitur
quam ut sim ferendo. Hoc modo Cain, quamvis
non excuset pecoatum, quia ab omni tergiversatione
depulsus est, tarnen de iudicii atrocitate conqueritur.
Sed et diaboli quamvis se iuste plecti sentiant, non
tarnen desinunt obstrepere Deo iudici, et illi crudelitatem
obiicere. Et continuo post sequitur expositio,
Ecce, repidisti me a facie terrae, et a facie
tua àbscondar. Quibus Terbis cum Deo aperte expostulat,
quod durius quam par sit, nulla dementia
vel moderatione adhibita tractetur. Perinde enim
est ac si dixisset: Si mihi negatur tuta in orbe habitatio,
nee me tua cura dignaris, quid mihi facis
reliquum? annon semelmori praestaret quam assidue
mille mortibus esse obnoxium? Unde colligimus,
reprobos, utcunque convicti sint, nullum facere
tumultuandi finem: adeoque ex sua impatientia et
furore captare rixandi ansam, quasi ex malorum
suorum gravitate conflare Deo invidiam queant.
Hie etiam loous clarius docet, qualis fuerit ilia vagandi
conditio, vel illud exsilium cuius Moses nnper
meminit: nempe quod nullus illi terrae angulus in
domicilium a Deo relictus fuerit ubi placide quiesoeret.
Exclusus enim communi hominum iure, ne
amplius censeatur inter legitimos terrae incolas,
dicit se a facie terrae eieotum, ideoque profugum
fore, quia terra illi hospitium negabit: ut necesse
habeat quasi latrocinio occupare quod iure non possidet.
Abscondi a Dei facie, est non respici a Deo,
vel eius custodia non protegi. Testis est autem
confessio haec, quam Deus impio homicidae extorsit,
nullam esse hominibus pacem, nisi in Dei Providentia
acquiesçant, suamque vitam illi curae esse
sibi persuadeant: nee placide frui ullis Dei beneficiis,
nisi dum statuunt hac lege se in mundo locates
esse, ut vitam sub eius manu transigant.
Misera ergo impiorum instabilitas, qui nullum
terrae pedem agnoscunt sibi a Deo concessum
esse.
14. Quicunque me invenerit. Quia Dei praesidio
non amplius tegitur, omnium iniuriis, ac violentiae
se fore' expositum concluait, et merito : sola
enim Dei manus inter tot pericula nos mirabiliter
conservât. Et prudenter loquuti sunt, qui non tantum
vitam nostram dixerunt e filo pendere, sed
nos in caducam vitam ex utero a centum mortibus
excipi. Quanquam non modo se nudatum Dei tutela
Cain hoc loco reputat, sed omnes creaturas divinitus
esse armatas ad sumendam de impia caede vindiotam.
Haec ratio est cur vitae suae ab obvio
quoque tantopere metuat, nam quum sociale animal
sit homo, et näturaliter mutuos oongressus appetant
omnes, hoc certe portenti loco habendum est, quod
homicidae formidabilis fuit omnium hominum congre8sus.
15. Propterea qui occident Gain. Qui hoc fuisse
votum Cain putant, ut morte una statim defunctus,
non trepidaret in continuis perioulis, ac vitae prorogationem
illi in pôenam cessisse: non video qua
ratione adducti sic loquantur. Multo autem absur-
\