volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

571 COMMBNTARIÜS IN GENESIN. 572
37, 19. Caeterum si nos inedia probare velit Deus,
simul rogandus est ut nos ad tolerandam aequo et
mansueto animo esuriem formet, ne similes truculentis,
imo rabiosis feris, tumultuemur. Quanquam
autem credibile est, efferbuisse graves motus in diuturna
penuria (sicuti fertur veteri proverbio: Ventrem
non habere aures) siinplicior tarnen mihi videtur
sensus, quod fami sucoubuerint Aegyptii et
Chananaei, atque ita velüt exanimes iacuerint. Porro
hoc etiam consilio Moses famis historiam prosequitur,
ut inde pateat eventu fuisse probatum vaticinium
Ioseph: et eius solertia et industria tarn bene
ac dextre occursum fuisse maximis periculis, ut merito
Aegyptus salutis suae autorem agnoscere deberet.
14. M cöllegit. Primo docet Moses bene et féliciter
cessisse regi Aegyptio, quod rei frumentariae
procurationem arbitrio ufiius Ioseph permiserit.
Deinde sinceram et fidam administrationem ipsius
Ioseph laudat. Seimus quam pauci regias peeunias
attrectent, qui non se coinquinent peculatu. In
tantis vero pecuniae acervis non minor erat praedandi
licentia quam difficilis continentia. Moses
vero dicit, quidquid collegerat pecuniae Ioseph, attulisse
in domum regis. Rara haec et incomparabilis
fuit integrita8, inter tantos acervos puras servare
manus. Nee vero fieri potuit ut se adeo temperanter
gereret, nisi fraenum illi fuisset Dei vooatio.
Nam quos ambitio cohibet a furtis et rapacitate,
nisi hominum oculos et iudicia timerent, statim manus
extenderent ad praedam. Ioseph autem sine
teste peccare potuit: unde sequitur purum Dei timorem
viguisse in eius animo: et tarnen non deerant
plausibiles et satis bene fucati praetextus ad
furti exousationem. Quum tyranno servias, cur non
tibi liceat partem aliquam lucri in tuum commodum
subducere? Quo magis apparet solida probitate
fuisse munitum, quando illecebras omnes repulit,
ne ex alieno per fraudem ditescere cuperet.
15. Et consumpta est pecunia. Non intelligit
Moses quidquid fuit nummorum in Aegypto, redactum
fuisse in fiscos regis: nam multi erant ex
auliois proceribus a fame immunes: sed simplex
sensus est, omnes fere fuisse exhaustos, ut iam
vulgo pecunia non sufficeret ad emendum frumentum
: et tandem extrema nécessitas ad secundum
remedium, de quo paulo post loquetur, Aegyptios
compulerit. Porro tametsi videntur desperatione accensi,
procaoiter insurgere contra Ioseph : contextus
tarnen ostendit nihil minus fuisse illis proposition
quam contumaoia sua terrere cuius miserieordiam
suppliciter implorant. Quare haec interrogatio: Cur
moriemw coram te? non alio tendit quam ipsos esse
perditos, nisi subveniat eius dementia. Sed quaeritur
quomodo vitam "toleraverint Ohananaei. Oerte
dubium non est quin gravis pestilentia inediae co­
rnes multos abstulerit, nisi subventum sit ab aliis
regionibus, vel herbis ac radicibus misère victitarint.
Et forte non tan ta illic fuit sterilitas, quin dimidiam
vel tertiana victus sui partem ex agris colligerent.
16. Date pecudes vestras. Miserabile fuit illud
spectaculum, et quod ferreos animos flectere deberet,
videre divites agricolas, qui prius aliis quoque repositam
habebant in suis horreis annonam, nunc victum
mendicare. Itaque crudelis videri posset Ioseph,
quod inopibus et exhaustis panem gratis non erogat,
sed eos etiam spoliât omni pécore, ovibu6 et asinis:
sed quia alienum negotium tractât Ioseph, eius rigorem
crudelitatis damnare non audeo. Si per Septem
annos fertiles vi extortum esset frumentum ab
invitis, nunc tyrannice pecudes et armenta illis eriperet
: sed quia liberum illis fuit in privatis horreis
recondere quod regi vendebant, nunc iustas socordiae
suae poenas luunt. Nee aliud cernebat Ioseph
quam divinitus eos nudari, ut unus rex ditesceret
omnium spoliis. Adde quod quum illi fas esset vénale
frumentum exponere, mutare Cum pecoribus
licuit. Regis certe erat frumentum : cur ergo pretium
ab emptoribus non exigeret? Atqui pauperes erant,
ideoque ipsprum inopiae succurri aequum fuit. Si
valeat haec régula, illicita erit maior pars emptionum:
nemo enim quod possidet libenter vendit.
Quare si iusta fuit pecoris aestimatio, nondum video
quid in facto Ioseph reprehensione dignuin sit:
praesertim quum rem propriam non ageret, sed
creatus esset rei frumentariae praefectus, ea lege
ut regi, non sibi, lucrum acquireret. Si quis excipiat,
debuisse saltern hortari regem ut uberrimo
pecuniae quaestu contentus foret: respondeo, ex
multis pauca obiter narrari a Mose. Ouivis autem
coniieere promptum est, tanti momenti negotium
non fuisse transactum a Ioseph inconsulto rege et
inscio. Quid autem si consiliariis haec visa sit
aequa moderatio, ut pro suis pecoribus alimenta in
totum annum sumerent agricolae? Denique quum
stemus et cadamus unius Dei arbitrio, quod lex
eius in medio relinquit^ damnare nostrum non est.
18. Et venerunt ad eum anno secundo. Annum
secundum Moses non a fame supputât, sed ex quo
defecerat pecunia. Quia vero finem sterilitati instare
ex oraculo sciebant, non in victum modo frumentum
sibi dari postulant, sed in sationem quoque:
unde apparet, nimis sero eos sapere, ao neglexisse
utilem Dei admonitionem, quo tempore sibi
in futurum prospicere debuerant. Porro non commémorant
sibi déesse pecuniam et pecora, ut expostulent
cum Ioseph, quasi inique ab eo nudati
fuerint, sed ut admoneant, hoc unum restare ut
agris suis redimant victum et semen, seque non
aliter fore salvos nisi ad hanc pactionem descendat
Ioseph. Impudentiae enim fuisset nihil pretii vel