volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

617 OOMMENTARIUS IN GENESIN. 618
sibi timebit non tantum ab homine mortali, sed ab
umbra quoque vel flatu.
16. Et mandarunt. Quia pudet ipsos verba facere,
pacis interprètes subornant, quibus plus fidei adhibeat
Ioseph. Sed hie quoque perspicimus, consilio
et ratione destitui qui sibi male conscii sunt. Nam
si hac de re sollicitus fuit Iacob, cur non filium
quem habebat tarn moiugerum, reconciliavit ipse
fratribus? Deinde quorsum nunc attinet per internuncios
tentare, quod coram melius poterant? Pueriliter
ergo eos agere patitur Dominus: ut eorum
exemplo edocti, nullum ex frivolis commentis profectum
speremus. Sed quaeritur, unde filiis Iacob
oblati fuerint homines, quibus tale mandatum committere
auderent: noque enim res vulgaris fuit
exsecranduni illud flagitiiim exteris detegere. Apud
Aegyptios quidem subire hanc infamiam nimis
fuisset absurdum. Itaque nulla magis probabilis
coniectura est quam electos fuisse domesticos testes
ex servorum numéro: quorum etsi mentio facta non
est a Mose, quum narraret Iacob migrasse in Aegyptum:
aliquos tamen abductos fuisse certis rationibus
colligere promptum est.
17. Obsecro parce quaeso. Non dissimulant se
graviter peccasse, adeoque culpam non exténuant,
ut se ipsos ultro gravent multa verborum congerie.
Veniam ergo sibi dari non postulant quasi levé
sit delictum: sed atrocitati criminis primum autoritatem
patris sui, deinde sacrum Dei nomen opponunt.
Laude digna fuisset haec confessio si recta
et sine ambagibus ac figméntis ad placandum fratrem
progressi essent. lam quum ex pietatis fonte hauserint:
consentaneum esse remitti peccatum Dei
•servis: hinc sumenda est communis exhortatio, si
ab ecclesiae domesticis laesi fuerimus, ne simus ad
ignoscendum nimis rigidi ac difficiles. Haec quidem
humanitas in génère erga omnes nobis praecipitur:
sed ubi accedit religionis societas, plus quam ferrea
est nostra durities, nisi ad misericordiam flexibiles
propensique simus. Ac notandum est, quod diserte
exprimunt Deum Iacob: quia peculiaris fides et
cultus, quibus a reliquis gentibus distincti erant,
coniungere ipsos debebant arctiore vinculo: ac si
Deus, qui familiam illam adoptaverat, reconciliandae
gratiae sponsor in medium prodiret.
Bum Uli loquerentur. Non potest certo elici ex
verbis Mosis, an tunc coram adfuerint fratres Ioseph,
ac loquuti sint quum flevit. Divinant quidam interprètes
actam fuisse ex composite fabulam, ut
tentato per alios animo Ioseph, paulo post medio
sermoni intervenerint. Ego in diversam magis
sententiam inclino, quum ex nunciis cognosceret,
eos cruciari, frustraque sibi ipsis molestos esse,
sympathia fuisse tac tum. Deinde ad se accitos
omni cura et metu libérasse. Fletum ergo expressit
«orum sermo quum iam per se deprecarentun Porro
quod fratrum moestitiae et anxietati tarn amice
illacrymat, insigni documenta nos ad misericordiam
instituit. Quod si nobis cum iraeundiae impetu vel
odii pertinaoia arduum est certamen, petendus a
Domino est lenitatis, spiritus, cuius vis non minus
efficaciter hodie se exseret in Christi membris quam
olim in Ioseph.
19. Numquid enim loco Bei sum? Quidam
putant his verbis repudiatum ab eo fuisse honorem,
ac si diceret, perperam sibi deferri, quia nonnisi
uni Deo debetur, sed hoc nihil habet coloris, quum
saepe alias passus sit hoc modo se coli, et longe
alium fratribus animum esse sciât quam Dei cultum
in hominem mortalem transferre. Mihi etiam nihilo
magis probatur alter sensus, quod se poenam sumpturum
neget, quia Deus non sit. Neque enim ita
sibi temperabat a retalianda iniuria, ut Deum fore
ultorem speraret. Alii, tertium sensum afferunt,
quod respondeat Ioseph, consilio Dei non suo totum
hoc negotium gestum esse: quem etsi non plane
reiicio, quia ad verum accedit, non tamen pro vero
amplector. Particula quidem nnn nunc vicem dénotât,
ut latinum pro, nunc subiectionem. Itaque
nisi obstaret interrogatio, commode verteretur, quia
sub Deo ego sum : ac tune sensus esset, ne metuatis
quia ego sub Deo sum : ut admoneat Ioseph,.
quia Dei imperio subest, non suum esse praeire,
sed sequi. Verum quia praefigitur n interrogations
nota, aliter nequit exponi, quoniam non esset consentaneum
ut se mortalis homo ad turbandum Dei
consilium ingerat. Porro quoad rei summam, nulla
ambiguitas. Nam quia Ioseph divinae providentiae
finem expendit, quasi iniecto fraeno compescit suos
affectus, ne intemperanter exsultent. Erat quidem
miti humanoque ingenio: sed nihil est sedandae
eius iraeundiae melius vel magis appositum quam se
Deo regendum submittere. Itaque ubi nos vindictae
cupiditas sollicitât, hue referendi sunt omnes sensus.
Porro, quum hac ratione fratres tranquillos et securos
esse iubeat, quia legitimum Deo tribuens honorem,
libenter sustineat eius imperio parère: hinc
discamus, tunc optime nobiscum agi ubi negotium
nobis est cum hominibus modestis, qui Deum sibi
ducem praeficiunt, eiusque placitis non modo subesse
sustinent, sed libenter obsequuntur. Nam si quis
impotenter carnis libidine feratur, mille ab eo nobis
timendae erunt mortes: nisi furorem eius Dominus
violenter frangat. Sicut autem unum hoc est sedandae
iraeundiae remedium agnoscere quinam
simus, et quid iuris in nos Deo competat: sic rursum
ubi penitus insederit haec cogitatio, nullus est
tarn furiosus ardor, ad quern mitigandum non
sufficiat.
21. Et vos cogitastis de me. Probe (ut diximus)
Dei providentiam considérât Ioseph, ut sibi non
modo dandae veniae, sed etiam exorcendae benefi-