volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

75 COMMENTARIUS IN GENESIN. 76
pràestare: si quidem crucis tolerantiàe coniunctä
sit peccatorum cognitio, quae eos ad humilitatem
erudiat. Verum sola est fides quae tale sacrificium
offeratDeo: sed fidèles, quo magis labor an t in quaerendo
victu, maiore profectu ad poenitentiam stimulantur,
seque ad carnis mortificationein assuefaciunt :
quanquäm saepe filiis suis Deus, ne öneri succumbant,
partem huius maledietionis remittit. Quo
etiam pertinet illud (Psal. 127, 2): Surgent alii
mane, sero cubitum ibunt, comedent panem angustiae:
dabit autern Dominus dilectis suis somnum:
quatenus scilicet per Christi gratiam reparantur quae
in Adam vitiata fuerant: piiDeum magis beneficum
sentiunt, ac paternae eius indulgentiae dulcedine
fruuntur. Sea quia in optimis quoque subigenda
est caro, non raro contingit pios duris laboribus
macerari, et interea esurire. Ideo nihil melius quam
praesentis vitae aerumnis admonitos peccata nostra
deflere, et levationem petere ex Christi gratia quae
doloris acerbitatem non mitiget solum, sed etiam
dulci temperamento condiat. Porro non omnia incommoda
enumerat Moses, quibus se homo per peccatum
implicuit: constat enim ex eodem prodiisse
fonte omnes praesentis vitae aerumnas, quas experientia
innumeras esse ostendit. Aeris intempéries,
gelu, tonitrua, pluviae intempestivae, uredo, grandines,
et quidquid inordinatum est in mundo, peccati
sunt fructus. Nee alia morborum prima est
causa: idque poeticis fabulis celebratum fuit: haud
dubie quod per manus a patribus traditum esset.
Unde illud Horatii [lib. I. Od. 3]:
Post ignem aetherea domo
Subductum, macies et nova febrium
Terris incubait cohors:
Semotique prius tarda nécessitas
Lethi corripnit gradum.
Sed Moses qui brevitati studet suo more pro
communi vulgi captu attingere contentus fuit quod
magis apparet: ut sub exemplo uno discamus, hominis
vitio inver8um fuisse tötum naturae ordinem.
Si qüis rursum obiiciat, nihil fere miseriarum viris
imponi quod non ad mulieres pertineat : respondeo,
id consulte fieri, ut discamus ex Adae peccato communiter
ad utrumque sexum fluxisse maledictionem :
sicuti testatur Paulus, omnes in Adam esse mortuos
(Rom. 5, 12). Restât una quaestio expedienda :
quum prius, data spe veniae, Deus se Adae et uxori
propitium ostenderit, cur de integro poenam ab illis
expetere incipiat. In ilia certe sententia: Semen
muliëris percutiet caput serperitis, continebatur peccatorum
remissio et aeternae salutis gratia. Absurdum
vero est, Deum ex quo reconciliatus est,
iram suàm prosequi re ipsa. Ad hunc nodum solvendum
inventa est distinctio duplicis remissionis,
culpae et poenae: oui annexum postéa fuit satisfactionum
commentum. Finxerunt Deum sic absolvere
a culpa homines, ut poenam retineat, pro iudicii rigore
earn sumpturus, saltern temporalem. Sed qui
poenas exigi putarunt in compensationem, praeposteri
fuerunt iudiciôrum Dei interprètes. Neque enim
quid meriti sint fidèles, in ipsis cästigandis Deüs
reputat, sed quid illis in posterum utile sit: ac medici
potius quam iudicis partibus fungitür.. Plena
igitur non dimidia est absolutio quam filiis suis impertit.
Quod receptos in gratiam nihilominus punit,
eiusmodi castigatio medicinae usum habet in
futurum tempus, non autem commissi peccati vindicta
proprie censeri debet. Si rite consideremus
quantus sit humani ingenii torpor, quanta deindè
lascivia, quanta contumacia, quanta levitas, et quam
facilis oblivio, non mirabimur in eo subigendo Dei
austeritatem. Si verbis admoneat, non auditur : si
addat verbera, ne sic quidem multum promovet: ubi
audiri contingit, caro nihilominus proterve Calcitrat.
Lascivia deterior est obstinata ilia durities, quae
data opera se Deo opponit. Si quis ea sit mansuetudine
praeditus, ut Deo morem gerere non detrectet:
tarnen post unum peccatum admissum, elapsus
e Dei manu, mox eodem recidet nisi violenta manu
retrahatur. Quare tenendum est axioma generale,
miserias omnes quibus subiecta est ac obnoxia hominum
vita, necessaria esse exercitia, quibus nos
Deus partim ad poenitentiam sollicitât, partim ad
humilitatem erudit, partim reddit in posterum cavendis
peccati illeoebris cautiores, et magis attentes.
Donee revertaris. Clausulam miserae vitae
mortem fore denunciat: ac si diceret, per varias et
continuas malorum species Adam ad extremum malorum
omnium tandem venturum. Ita impletum
fait quod ante diximus, statim a die transgressionis
inchoatam fuisse Adae mortem. Nihil enim aliud
esse potuit maledicta hominis vita quam mortis initium.
Sed ubi contra serpentem victoria: si mors
extrema occupât? Neque enim aliud sonant verba
quam opprimendum a morte esse hominem. Ergo
evanescit promissio nuper data, quando Adae nihil
a morte sit reliquum: adde quod spes recuperandae
salutis perquam tenuis et obscura data erat.
Equidem non dubito quin ista verborum fulmina
graviter afflixerint iam deiectos alioqui moestitia
animos: sed quum subita clade attoniti, non autem
peccati notitia vere perculsi forent: non mirum est,
Deum magis in poenarum commemoratione insistere :
ut validius eos quasi repetitis ictibus contundat.
Quamvis obscura per se et debilis sit consolatio:
feoit Deus ut ad spem eorum fulciendam, ne prorsus
eos obrueret malorum gravitas, sufficeret. Interea
, multiplici malorum congerie ipsos deprimi
oportuit, donee veram et sériam poenitentiam Deus
exprimeret. Caeterum quamquam hie ponitur mors
quasi ultima linea, id referri ad hominem debet,
quia in Adam nihil praeter mortem reperietur: sed