volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

227 COMMENTABIÜS IN GENESIN. 228
cillae in8olentia modum tenere. Quare fieri potest
ut acrius quam par erat saevierit in illam, non tarn
officii sui memor quam de uloiscenda offensa cogitans.
Quia nihil gravius exprimit Moses, quod certum
est amplector, iure suo usam fuisse Sarai in
compe8cenda ancillae protervia. Et certe ab eventu
iudicium facere licet, non tarn saevitia dominae quam
propria contumacia impulsam fuisse Agar ut fugeret.
Male sibi conscia erat: nee probabile est, nisi pluribus
et quidem atroeibus offensis tantopere accensam
fuisse Sarai. Servilis igitur ingenii mulier, et
indomitae ferociae, fugere maluit, quam humili culpae
agnitione redire in gratiam.
7. Et invenit earn Angélus. Hic docemur quam
clementer agat Dominus cum suis, licet graves poenas
meriti sint. Sicuti poenam Abrae et Sarai prius
mitigavit, ita nunc paterno oculo respicit Agar: ut
totam domum sua gratia prosequatur. Non parcit
quidem illis prorsus, ne vitia eorum foveat, sed
moderatis remediis corrigit. Probabile quidem est,
quum in desertum Sur profeeta est Agar, de reditu
in patriam cogitasse. Deserti tarnen et solitudinis
videtur facta esse mentio, ut sciamus misère
afflietam extra hominum conspectum errasse, dum
illi angelus oecurrit. Tametsi autem visionis formam
non exprimit Moses : non tarnen dubito quin humano
corpore indutus fuerit, in quo tarnen fulgerent manifestae
coelestis gloriae notae.
8. Hagar ancilla Sarai. Hoc epitheto déclarât
angelus, tametsi e manibus dominae elapsa foret,
manere tarnen servant: quia non furto, née plagio,
sed manumissione pariatur libertas. Porro hac etiam
voce ostendit Deus, sibi probari ordinem politicum,
nee eius violationem excusabilem esse. Dura tunc
erat servitutis conditio: at gratiae Domino agendae
sunt quod abolita fuerits ea barbaries: et tarnen
Deus e coelo pronunciavit sibi placere ut servi iugum
perferrent, sicuti etiam per os Pauli non vocat
servos ad pileum : nee dominos illorum usu privat:
sed tantum benigne et liberaliter iubet traetari.
(Eph. 6, 9). Colligitur etiam ex temporis circumstantia,
non modo necessitate colendum esse politicum
ordinem, sed propter conscientiam parendum
esse legitimis imperiis. Nam quam vis Agar fugitiva
non vi amplius et manu ad obsequium cogi posset,
non tarnen coram Deo mutata erat eius conditio.
Eodem argumento probatur, si quando servos durius
premant domini : vel qui praesunt, subiectos asperius
quam pro aequitatc urgeant, feréndum tarnen
esse illorum rigorem, nee iustam excutiendi iugi
esse causam, licet nimis imperiose potestatem suam
exerceant. In summa, quoties in mentem venit
• aliquem fraudare suo iure, aut nos vooatione iusta
eximere, auribus nostris insonet vox angeli, ao si
Deus inieeta manu nos retraheret. Reddent olim
rationem Deo, qui superbe vel tyrannice dominati
fuerint: subiectis interea eorum ferenda est asperitas,
donec suocurrat Deus, cuius proprium est erigere
abiectos, et oppressos levare. Si fiat comparatio,
ius magistratuum longe tolerabilius est quam fuerit
dominium illud vetus. Patria vero potestas naturaliter
amabilis est, ac favore digna. Si cohibita fuit
Dei iussu fuga Agar, multo minus vel populi feret
laseiviam qui in suum prineipem proterviet, vel filiorum
contumaciam qui se parentum obsequio subduxerint.
Unde venis? Non inquirit quasi de re dubia:
sed ut nullum subterfugiis locum esse Agar noverit,
praeoise obiurgat eius fugam : ac si dixisset : Déserta
Btatione tua nihil vagando proficies: quia manum
Dei tandem non eftugies, quae illic te oollocaverat.
Fieri etiam potest ut discessum exprobret ab ea
domo quae terrenum Dei tunc sacrarium erat. Neque
enim ignara erat Deum illic peculiari modo
coli. Quam vis autem crudelitatis dominant suam
oblique insimulet, dicens se fugere ab eius conspectu:
angelus tarnen, ut subterfugiis omnibus viam obstruât,
iubet reverti et se humiliare. Quibus verbis
primum significat, nimis austero vel impotenti eorum
qui praesunt dominio non solvi subiectionis
vinculum: deinde in ipsam Agar mali eulpam retorquet,
quod se contumaciter dominae opposuerat,
et suae conditionis immemor insolentius et ferocius
quam decebat ancillam se extulerat. In summa,
quum merito ob sua delicta pleetatur, iubet remedium
ab eorum correctione petere. Et certe quum
nihil melius sit quam obsequiis et tolerantia eorum
placare duritiem quibus in nos est potestas:
ubi nostra superbia sunt ofFensi, tunc praesertim
danda est opera ut ad mansuetudinem humilitate
fleetantur.
10. Muïtipïicando multiplicabo. Ut mitiget offensionem,
et quod in praeeepto grave erat solatio
aliquo levet, behedictionem promittit in foetu quem
gestat. Poterat quidem iure suo Deus praecise
iniungere quod iustum erat: sed quo libentius faciat
Agar quod officii sui esse agnoscit, quasi blanditiis
earn allicit ad parendum. Atque hue speetant promissiones
quibus nos ad voluntarium obsequium
invitât. Neque enim serviliter vult nos trahere, ut
coacti praestemus quod nobis mandatum est: ideo
blandas et paternas invitationes miscet, et liberaliter
non secus ac cum filiis nobiscum agit. Quod
angelus facturum se promittit quod unius Dei
proprium erat, in eo nihil est absurdi: satis enim
usitatum est, Deum inducere personam suam ministris
quos mittit, quo maior constet verbo eius autoritas.
Quanquam non improbo quod plerisque veterum
placuit, Christum mediatorem semper omnibus
oraculis praefuisse: et hanc esse causam cur Dei
maiestas angelis tribuatur. Qua de re aliquid iam
supra attigi, et opportunius pïura alibi dicentur.
\