volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

383 COMMENTARIUS IN GENESIN. ' 384
atqui Isaac pinguem illi promittit terrain. Duplex
solutio est, rel quod propheta comparative loquens,
Idumaeam merito vocet desertum prae terra Chanaan
quae longe erat uberior, vel quod aetatem
suam respiciat. Tametsi enim horrenda fuerat
utriusque terrae vastitas, brevi tarnen refloruerat
terra Chanaan, quum regio Edom quasi perpetuae
sterilitati damnata, et draconibus addicta foret.
Quamvis ergo Deus populi sui respectu ablegaverit
Esau in montes desertos, illi tarnen terram satis
per se foecundam dédit, ut minime inanis fuerit
promissio. Nam montosa ilia regio tum suam haïrait
pinguedinem, tum coelesti rore adiuta fuit, ut
victum incolis produceret.
40. Et in gladio tuo vives, et fratri tuo servies.
Notandum est hie praedici quae nunquam impleta
sunt in persona Esau: ideoque vaticinium esse de
rebus procul adhuc remotis. Nam adeo nihil dominationis
obtinuit Iacob in fratrem, ut reversus
ex Padan Aram supplex obsequia illi sua detulerit:
et subiectionis excussio, cuius hie meminit Isaac, in
longinquum tempus refertur. Denunciat igitur
qualis posteras Esau maneat conditio. Et primum
dicit gladio suo victuros: cuius verbi duplex esse
potest sensus, vel quod cincti hostibus, militarem
et inquietam vitam acturi sint: vel quod liberi
futuri sint ac sui iuris. Nullum enim ius gladii
ubi nulla est libertas. Videtur prior sensus magis
quadrare, ut promissionem suam restringat Deus,
ne se Esau nimis efferat : nam pace nihil est optabilius.
Monetur quidem et sanctus populus, semper
aliquos hostes fore qui eum infestent. Sed hoc
longe aliud est quam suo gladio vivere: quod tantundem
valet ac si dixisset, filios Esau praedonum
more praesidium suum in armis et violentia magis
quam in iure legitimo habituros. Secunda restrictio
est, quod gladio armatus licet, non tarnen effugiet
fratris subiectionem. Nam Idumaei tandem electo
populo facti sunt tributarii: sed non fuit diuturna
servitus : quia divisis regnis concisa fuit ilia potentia,
quae vicinos omnes in officio et sub metu tenebat.
Voluit tarnen Dominus vel ad breve tempus, in
ordinem cogi Idumaeos ut visibile specimen huius
vaticinii proferret. Reliquo tempore vaga et effraeni8
libertas Esau omni subiectione fuit miserior.
41. Et odio habuit Esau Iahacdb. Hinc clarius
patet lacrymas Esau adeo profectas non fuisse a
vera poenitentia, ut furiosae magis iracundiae testes
fuerint. Neque enim occulto modo odium fovet adversus
fratrem, sed palam in sceleratas minas
erumpit. Atque hinc apparet quam altae fuerint
malitiae radices, quod sibi in nefanda fratris caede
indulget. Profana etiam ot sacrilega in eo contumacia
se prodit, quod se ad decretum Dei abolendum
gladio comparât. Efficiam, inquit, ne promissa
sibi haereditate fruatur. Quid hoc aliud est quam
vim benedictioni8 exinanire, in qua patrem sciebat
Dei praeconem fuisse ac ministrum? Viva praeterea
hypocritae effigies nobis proponitur. Mortem patris
sibi luctuosam fore simulât : et certe pietatis officium
est, lugere mortuum patrem. Sed quum ad impiam
fratris caedem properanti tarda sit mors patris, et
simul eius propinquitate laetetur: mera fictio est
quod diem luctus nominat. Qua etiam fronte humanuni
affectum obtendit: qui fraternae caedi inhians,
eodem momento omnia naturae iura evertere
molitur? Fieri etiam potest ut ipse naturae sensus
confessionem ei extorserit, qua se ipsum gravius
damnaret: sic Deus impios saepe propria voce coarguens,
magis inexcusabiles reddit. Quod vero crudelem
animum cohibet sola verecundia, neque magnae
laudi tribuendum est, et stupidum brutumque Dei
contemptum prodit. Valet quidem interdum etiam
apud pios hominum reverentia, sicuti de Iacob proximo
capite habuimus: sed altius mox conscendunt,
ut praevaleat timor Dei, cuius oblivio sic occupât
impiorum corda, ut in hominibus solis subsidant.
Ergo quisquis hominum metu et pudore a maleficio
abstinet, non multum adhuc profecit. Hoc tamen
maxime elogio a papistis sua confessio laudatur,
quod multos absterret a peccando, ne cogantur
suum dedecus proferre. Longe vero alia est pietatis
régula, ut conscientia nostra sibi Deum testem
et arbitrum proponat.
42. Et nunciata sunt ipsi Eibcae. Nunc transitum
facit Moses ad novam historiam, quomodo
Iacob e domo patris profugus, in Mesopotamiam se
contulerit. Fuit autem haud dubie haec perquam
molesta duraque tentatio sanctae matronae, dum ex
suo facto mortis discrimen filio instare videt. Caeterum
fide luctata est, ut semel partam gratiae
possessionem retineret. Nam si muliebri affectu
propensa fuisset in amorem minoris filii, hoc certe
optimum erat compendium, ut primogenitura ad
Esau rediret: sic enim sublata fuisset aemulatio, et
placatus eius furor, qui dolore amissi iuris sui ardebat.
Quod ergo non transigit Rebecca, sed filium
suum hortatur ad voluntarium exsilium, et privari
mavult eius praesentia quam ut ille benedictione
semel recepta cedat: hoc certe rarae fidei signum
est. lam lusoria videri poterat patris benodictio, ut
mirum sit a Rebecca et Iacob tanti fieri : adeo tamen
eos non poenitet, ut acerbam exsilii poenam non
récusent, modo secum auferat Iacob prolatam a pâtre
vocem. Porro hoc exemplo docemur, patienter
ferendum esse, si spem melioris vitae crux sequitur
comes: imo si hac lege Dominus nos adoptât regni
sui haeredes, ut instabiles in mundo peregrinemur.
Ideo enim extrusus e domo paterna, ubi quietus
vitam finire poterat, in alienam terram migrare
cogitur Iacob : quia illi promissa est Dei benedictio.
Sicuti autem aoceptae gratiae iactura temporalem