volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

281 ^OMMENTARIUS IN GENESIN. 282
dine sua feruntur: Dominus tarnen tandem maledicit
quidquid non est suis auspiciis susceptum: semperque
impletur illud Iesaiae: Vae qui ordiuntur telam,
et non ex spiritu Domini: qui agitant consilia, et
os eius non interrogant. Lot quum iussus esset se
recipere in montem, maluit habitare in Sohar.
Postquam ei concessa fuit habitatio ex animi voto,
mox ipsum poenitet ac piget: trépidât enim, ao
singulis momentis Sodomae exitium loco vicino, ubi
forte regnabat similis impietas ac nequitia, instare
pu tat. Caeterum répétant memoria lectores quod
dixi, factum fuisse mira Dei indulgentia, ut neque
statim, neque graviorem poenam dederit. Dominus
enim ad tempus illi ignoscens, tandem effecit tit sui
peccati iudex esset. Neque enim vi aut manu hominum
expulsus fuit e Sohar, sed caeca animi anxietas
in cavernam eum fugavit ac rapuit, quia
carnis suae cupiditatem potius quam Dei mandatum
sequutus erat. Atque ita in castigandis fidelibus
poenas mitigat, ut illis cédant in optimam medicinam.
Nam si praecise ageret cum eorem stultitia,
confusi prorsus iacerent. Dat igitur spatium resipiscendi,
ut sponte culpam agnoscant.
31. Et dixit primogenita. Hie prodigium narratur
a Mose, quod lectores merito obstupefacere
debet. Qui enim venire in mentem potest filiabus
Lot incestus concubitus, quum adhuc prope in
oculis versetur horribilis Dei vindicta in Sodomitas,
cuius praecipuam fuisse causam sciebant foedas nefandasque
libidines? Etsi autem non tarn libidinis
ardore quam stulto propagandae sobolis desiderio
impulsae sunt ad tale fiagitium, nimis tarnen caecus
fuit furor, quam natura dictât modestiam pudoremque
abiicere, et belluino more confundere omne
turpis et honesti dis^rimen. Caeterum quo melius
teneamus rei totius summam, singula ordine tractanda
sunt. Ac primo quod ad consilium primogenitae
filiae Lot spectat, cui deinde minor obsequuta
est, ita sine controversia statuo, neutram
carnis illecebris fuisse inductam, sed tantum de
procreanda sobole cogitasse. Qualis enim fuisset
ista rabies, patris iam senis concubitum appetere?
Deinde quod furtim tantum una nocte se maior
insinuât, sororem vero suam proxima nocte supponit :
gravidae in patris amplexum redire non curant:
inde colligimus non alio spectasse nisi ut matres
fièrent. Neque tarnen mihi probatur eorum divinatio,
qui dicunt crasso errore fuisse d'eeeptas, quod putarent
totum mundum una cum Sodoma absorptum
esse. Nuper enim habitaverant in Sohar: deinde
sub oculis patebant amoenae regiones incolis nequaquam
vacuae : praeterea ex pâtre didicerant
specialem poenam Sodomitis et aliis vicinis inflictam
esse. Nee vero ignarae erant unde genus pater
duxisset: et qualem patruum sequutus esset ex
patria. Quid igitur? Nempe quum persuasum illis
esset, domos liberis fulciri, durum illis ac triste
fuit steriles manere. Et videri potërat orbitas pâtre
mortuo intolerabilis : quia tune se désertas fore,
omnique auxilio nudatas cernebant. Hinc ergo
praepostera cupiditas, hinc caecus ad incestum coitum
expetendum impetus, quod solitariam vitam
metuunt quae multis aerumnis exposita sit. Nec
dubito quin Moses référât non quid praetexuerint,
sed quid loquutae sint ex vero animi sensu. Semen
ergo procreare cupiunt, secundum consuetudinem
gentium omnium. Ideo enim adducunt totius mundi
exemplum, quia iniquum esse iudicant ut deterior
sua sit quam aliorum conditio. Ubique, inquiunt,
elocantur puellae, quae filios suscipiant, et suas
familias ita aedificent: cur. ergo ad perpetuam orbitalem
damnatae essemus? Interêa tarnen non ignorant
se immane aggredi facinus. Cur enim patrem
inebriant, nisi quia satis coniiciunt adduci ad consensum
non posse? Si ille ab incestu àbhorret, necesse
est filias simili conscientia tangi. Nullo igitur modo
sunt excusabiles, quod se ad obscoenum concubitum
prostituunt, a quo naturaliter gentes omnes abhorrent.
Et certe quum vulgaribus quoque peccatis
culpam suam agnoscere cogantur homines, quomodo
se in portentoso scelere absolverent, quin eos metus
aliquis ex Dei iudicio pungat? Quare filiae Lot,
répugnante conscientia, se ad facinus hoc praecipitant:
nec alia fuit fallendi patris ratio quam notitia
turpitudinis, quam ab ipsis damnari necesse fuit,
quum scirent naturae ordini esse contrariam. Verum
hinc apparet quo rapiantur homines dum sequuntur
quod placet: nihil scilicet tarn absurdum imo belluinum
est, quo non ruamus, ubi fraenum laxamus
carni nostrae. Quare hoc nobis omnium votorum
prineipium sit, sciscitari quid Dominus permittat:
ne veniat in mentem quidquam nobis appetere, nisi
quod per eius verbum licet.
Et vir non est in terra. Non inte^ligunt omnes
gentes esse exstinetas, quemadmodum hallucinati
sunt multi interprètes, sed quia metu in cavernam
compulsae, desertam vitam agebant, queruntur spe
coniugii se privatas. Et certe ita seorsum degebant
a rekquis gentibus, ac si in privatum aüquem
mundum essent relegatae. Si quis obiieiat, potuisse
petere a patre maritos: respondeo, nihil esse mirum
si pavore oppressae, non aliud quam quod in manu
erat suis malis remedium quaesierint. Futabant
enim se deserto monte, et cavernae latebris inclusas,
nihil amplius habere cum genere humano commereii.
Etsi autem fieri potest (quemadmodum
prius admonui) ut aliqui ex servis simul habitaverint,
imo id verisimile est, quia vix aliter poterat
vinum suppetere in oaverna, nisi plaustro fuisset
cum reliqua annona advectum; tarnen quia servorum
nuptias aspernantur, negant sibi maritos esse
superstites. Porro nomen terrae in priore membro