volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

79 COMMENTARIUS IN GENESIN. 80
ex hoc loco Christiani doctrinam de tribus in Deo
pereonis, vereor ne satis firmum sit argumentum.
Neque enim eadem est quae superioris loci ratio:
Faciamus hominem, etc. quoniam hie Adam sub
dictione Nobis comprehenditur: illic autem aliqua
in Dei essentia distinotio exprimitur.
Nunc autem ne forte. Defectiva est oratio, quam
sic implendam arbitrer: Nunc restât ut in posterum
arceatur a fructu vitae. Nam his verbis monetur
Adam, non unius momenti, vel paucorum dierum
fore poenam cui addictus est: sed a beata vita
semper fore extorrem. Falluntur qui hic quoque
ironiam esse putant : ac si negaret Deus profuturam
esse homini arborem vitae, quam vis ea vescatur.
Potius enim symbolo eum privans, rem simul aufert.
Scimu8 quid valeant sacramenta: et supra dictum
fuit, arborem datam esse in vitae pignus. Quare
ut se priore vita privatum esse intelügat, solennis
exeommunicatio additur, non quod illi Dominus spem
omnem salutis praeeidere voluerit; sed tantum auferre
quod dederat, ut nova alibi subsidia quaereret.
Bestabat autem in sacrifieiis expiatio, quae ilium
restitueret in vitam quam perdiderat. Prius communicatio
cum Deo Adae vivifica erat: ex quo inde
alienatus est, vitam recuperare oportuit in Christi
morte, cuius vita tunc vivebat. Oertum quidem est,
non potuiBse hominem, etiamsi totam arborem vorasset,
vita frui, Deo invito: sed Deus, institutionis
suae respeotu, vitam coniungit cum externa tessera,
donee inde ablata sit promissio. Neque enim fuit
unquam in arbore vis aliqua intrinseca : sed quatenus
illius usu gratiam suam homini obsignaverat,
vivificam facit : ut certe nihil fallaciter nobis figurât,
sed cum effectu (ut aiunt) semper nobiscum loquitur.
In summa, voluit Deus fiduciae materiam quam dederat,
ex hominis manibus excutere, ne sibi de vitae
perpetuitate, quam amiserat, spem inanem
fingeret.
23. Emisit eum Dominus. Hic Moses partim
quod de poena homini inflicta dixerat prosequitur:
partim Dei bonitatem commendat, qua mitigatus
fuit iudicii rigor. Clementer exsîlium Adae mitigat
Deus, quum illi domioilium in terra adhuc residuum
facit: et victum illi ex cultura, quam vis laboriosa,
assignat. Inde enim colligit Adam, aliquam haberi
a Domino curam sui, quae paterni amoris testimonium
est. De poena vero iterum Moses concionatur,
ubi narrât expulsum fuisse hominem, et Cherubim
oppositos cum lamina gladii versatilis, qui ab ingressu
horti ipsum arcerent. Dioit Moses locatos
fuisse Cherubim a plaga orientali: qua parte scilicet
patebat homini accessus, nisi prohibitus fuisset.
Additus fuit ad terrorem gladius versatilis, vel utrinque
acutus. Quanquam Moses nomen expressit,
quod a candore vel ardore deductum est. Ergo
Deus vitam Adae concédons, et alimenta suppeditans, I
ita beneficium suum restringit, ut illi semper ante
oculo8 versentur aliqua irae suae indicia, ut sibi ad
vitam unde excidit, per infinitas miserias, per temporale
exsilium, et per mortem transeundum esse
subinde reputet. Tenendum enim est memoria
quod diximus, non ita deiectum fuisse Adam, quin
spes veniae illi relicta fuerit. Exsulabat ab illo regio
palatio, cuius dominus flier at, sed alibi locum
adeptus est quern inhabitaret: deliciis prioribus orbatus
erat, sed qualiscunque adhuc victus suppetit:
ab arbore vitae erat excommunicatus, sed novum
remedium offertur in sacrifieiis. Quidam gladium
versatilem exponunt, qui non semper direota acie
in hominem vibretur, sed ostendat interdum palam
laminae, ad dandum poenitentiae locum : sed intempestiva
est allegoria, quum Dei consilium fuerit,
hominem prorsus ab horto excludere, ut vitam alibi
quaereret. Ex quo autem beata ilia ubertas loci et
amoenitas fuit abolita, supervacuus fuit gladii terror.
Per. Cherubim non dubium est quin angelos Moses
designet: atque in eo se ad populi sui captum accommodât.
Iusserat Deus ad arcam foederis statui
duos Cherubim, qui operculum alis suis tegerent.
Ideo saepe dicitur sedere inter Cherubim. Quod
hac forma pingi voluit angelos, non dubium est
quin per indulgentiam id veteris populi ruditati
fuerit datum. Puerilibus enim rudimentis indigebat
aetas ilia, ut Paulus docet (Galat. 4, 3). Inde Moses
nomen quod angelis tribuit.mutuatus est: ut
homines assuefaceret ad genus revelationis, quod
ipse divinitus acceptum fideliter per manus tradiderat.
Nam Deus quod utile esse noverat populo
suo, volebat in sanctuario cognosci. Et certe haec
nobis tenenda ratio, ut nostrae infirmitatis oonscii,
non tentemus sine adminiculis in coelum evolare.
Fiet enim alioqui ut in medio cursu evanescant
omnes nostri sensus. Scalae autem et véhicula
tunc erant sanctuarium, area foederis, altare, et
mensa cum suis appendicibus. Porro véhicula et
scalas voco, quia in eum finem minime ordinata
erant eiusmodi symbola, ut Deum fidèles tabernaculo
quasi ergastulo includerent, vel affigerent terrenis
elementis: sed ut congruis aptisque rudimentis
adiuti, 8ursum contenderent. Sic David et Ezechias,*
spirituali intelligentia vere praediti, longe aberant
a crassis illis figmentis, ut Deum loco affigerent.
Neque tarnen dubitant Deum vocare qui sedet vel
habitat inter Cherubim, ut se et reliquos in legis
paedagogio contineant. Denique hoc loco angeli
vocantur eadem ratione Cherubim, qua corporis
Christi nomen ad sacrum coenae panem transfertur.
Quod ad etymologiam spectat, ne inter Hebraeos quidem
convenit. Opinio magis recepta est, 3 esse
servilem literam, et notam similitudinis : ideo tantundem
valere Cherub ac si diceretur: Quasi puer.
I Sed quia répugnât Ezechiel, qui communiter pro