volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

299 OOMMENTARIUS IN GENESIN. 300
numéro, Iudaei fabulam suo more fabricant, quod
quum rumor sparsus esaet, supposititium esse parturn,
allati sint a vicinis plurimi infantes, quos lactando
puerperam se fuisse probaret Sara. Quasi
vero non perinde id cognitu facile fuerit quum
Isaac pendentem conspicerent ab eius uberibus: ac
non clarior, et in promptu fuerit demonstratio, si
lac digitis expressum ante oculos fluxisset. Bis
autem inepti sunt ac fatui Iudaei, qui non intelligunt
hanc loquendi formam perinde valere ac si
Sara vocaret se nutricem. Interea notandum quod
Sara lactandi munus cum partu coniungit: neque
enim Dominus liberis, priusquam nascantur,. alimenta
in matrum uberibus frustra praeparat. Sed
quas matrum honore dignatus est, hoc modo nutrices
constituit: et quae foetus suos alere gravantur,
sacrum naturae vinculum, quantum in se est, abrumpunt.
Si morbus vel aliud quidpiam impediat,
iusta est excusatio: sed puerperas sponte et per
delitias fugere lactandi molestiam, ut dimidiae tantum
sint matres, turpis est corruptela.
8. Et crevit puer, et M. lam narràre incipit
Moses quomodo abdicatus fuerit Ismael ex Abrahae
familia, ut solus Isaac legitimi filii et haeredis locum
teneret. Videtur quidem hoc primo adspectu
esse frivolum, quod Sara de nihilo succensens, rixam
domi excitaverit. Sed Paulus (Gal. 4, 21)
docet sublime hie nobis mysterium proponi de perpetuo
eçclesiae statu. Et certe si personas reputamus,
statuemus non fuisse rem lusoriam, quod fidelium
omnium pater filium primogenitum divinitus
abdicare iussus est: quod Ismael, licet eiusdem circumcisionis
particeps, in alienam gentem transit, ne
amplius in semïne benedicto censeatur: quod in
speciem laceratur ecclesiae corpus, ut dimidia tantum
pars maneat: quod Sara ancillae filium domo
expellens, uni Isaac haereditatem in solidum vendicat.
Quare si ad hanc historiam legendam afferatur
ea quae debet attentio, sponte se proferet mysterium
illud de quo disserit Paulus.
Et fecit Abraham convivium. Quaeritur cur non
potius natali vel circumcisionis die. Quod argute
philosophatur Augustinus, celebrari diem ablactationis
Isaac, ut discamus eius exemplo non amplius
esse pueri sensu, nimis coactum est. Nihilo etiam
magis consentaneum quod alii dicunt, Abraham, ne
gentium mores imitaretur, diem sumpsisse qui tunc
in communi usu non erat. Imo fieri potest ut honore
et laetitia natalem quoque filii sui prosequutus
fuerit. Sed huius convivii propter aliam causam
specialis fit menti o: quia tunc deprehensus fuit risus
Ismael. Neque enim eorum coniecturae assentior
qui putant novam historiam texi, et cum hac
molestia luctatam fuisse quotidie Sarâm: donee
tandem eiecto impio derisore, domum suam purgavit.
Probabile quidem est aliis quoque diebus simili pe-
tulantia elatum fuisse Ismael: non tarnen dubito
quin diserte exprimat Moses, eius ludibria in solenni
illo conventu Sarae apparuisse, et ex eo tempore
fuisse traducta. Caeterum lautitias convivii non
refert Moses in malam partem, sed tanquam de re
licita loquitur. Nihil enim prohibet quominus sancti
homines amicos ad communem laetitiam invitent, ut
Deo simul gratias agentes solito hilarius epulentur.
Colenda est quidem semper temperantia et
sobrietas, dandaque opera ut tarn apparatus ipse
sit frugalis, quam modesti convivae. Tantum dico
non adeo austere Deum nobiscum agere, quin liberalius
interdum amicos excipere permittat, vel dum
celebrandae sunt nuptiae, vel dum liberi nobis nascuntur.
Fecit ergo Abraham convivium magnum,
hoc est, extraordinarium : quia non solebat quotidie
tarn splendide instruere mensam: ea tarnen fuit
copia quae minime in luxum difflueret. Adde quod
pro modo facultatum ita lautus fuit in tractandis
amicis, ut ignotis etiam hospitibus sufficeret, quemadmodum
prius visum est.
9. Et vidit Sara filium Agar. Quemadmodum
ridendi verbum bifariam aocipitur apud Latinos,
ita et Hebraei tarn in bonam quam in malam partem
verbo suo utuntur: unde participium pnSD deductum
est. Non fuisse puerilem lusum et innoxium,
ex indignatione Sarae apparet. Fuit igitur
maligna subsannatio, qua protervus adolescens fratrem
adhuc infantem prae se contempsit. Ac notandum
est, epitheton quod hic Ismaeli datur, et
nomen Isaac ab eadem origine descendere. Isaac
patri et aliis sancti legitimique risus materia erat:
unde et nomen illi fuerat divinitus impositum. Benedictionem
Dei, ex qua tale gaudium manabat, in
ludibrium convertit Ismael. Ergo tanquam impius
illusor, fratri Isaac opponitur. Ambo (ut ita loquar)
sunt filii risus, sed longe diverso sensu. Isaac risum
ex utero matris secum attulit: quoniam insoulptum
gerebat certum gratiae Dei testimonium. Sic igitur
domum patris exhilarat, ut laetitia erumpat in gratiarum
actionem: Ismael autem canino suo risu et
profano Banctum illud fidei gaudium abolere conatur.
Nee dubium est quin se manifesta illius contra
Deum ' impietas hac subsannatione prodiderit.
Ad earn usque aetatem pervenerat ut minime ignarus
esset promissae gratiae, ob quam tanto gaudio
efferebatur pater Abraham: ipse tarnen superbe
sibi plaçons, in fratris persona Deo, et eius verbo,
Abrahaeque fidei insultât. Quare non sine causa
tam atrociter in eum Sara excanduit, ut iuberet in
exsilium profligari. Nihil enim sancto cordi acerbius
quam Dei gratiam videre derisui expositam. Atque
haec ratio est cur Paulus risum vocet persequutionem:
Persequebatur (inquit Gai. 4, 29) is qui
secundum carnem erat, spirituale semen: gladione
ac manu?, imo viralentis linguae ludibriis, quae non