volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

63 COMMENTARIUS IN GENESIN. 64
fuerant die, excidisse: ideo Augustinus scribit, stetisse
tantum per sex horas. Quod alii coniiciunt, dilatam
fuisse in diem sabbathi tentationem a Satana, ut
sanctum diem profanaret, nimis infirmum est. Et
certe his documentis monentur pii omnes ut in
dubiis speoulationibus sibi parcius indulgeant, Ego
ut de tempore quod asseram non habeo, ita ex
Mosis narratione colligi posse arbitrer, non diu retinuisse
quam acceperant dignitatem, nam simul ac
conditos fuisse dixit, nulla alterius rei facta mentione,
transit ad defectionem. Si vel modico temporis
spatio habita8set Adam cum uxore, non inanis certe
fuisset Dei benedictio in propaganda sobole: sed
Moses Dei beneficiis privatos fuisse significat, antequam
uti consuescerent. Facile igitur Augustini
exclamationi subscribo ; O miserum liberum arbitrium,
quod adhuc incolume tarn parum habuit firmitatis.
Atque ut taceamus de brevitate temporis, illa Bernardi
admonitio memoratu digna est: Quum tarn
horribile praecipitium in paradiso accidisse legainus,
quid nos facturi sumus in sterquilinio ? Simul
memoria tenendum, quo praetextu in capitalem sibi
ac posteris suis omnibus fraudem inducti fuerint.
Plausibilis erat ista Satanae adulatio : Scietis bonum
et malum: sed ideo maledictum erat illud scire,
quia praeter Dei gratiam appetebatur. Quare nisi
velimus sponte eosdem induere laqueos, discamus
a solo Dei nutu, quem bonorum omnium agnoscimus
autorem, omnino pendere. Et quoniam nos scriptura
passim nuditatis inopiaeque nostrae admonet,
et in Christo recuperandum pronunciat quod amisimus
in Adam: exinanita omni nostri fiducia, nos
Christo yacuos offeramus, ut suis nos divitiis
impleat.
7. Et aperti sunt oculi. Velatos esse oportuit
Hevae oculos, donec vir quoque deceptus foret: nunc
ambo iDfausti consensus vinculo pariter. constricti
malum suum sentire incipiunt: quanquam nondum
seria culpae suae notitia tanguntur. Pudet eos suae
nuditatis: convicti tarnen non se humiliant coram
Deo, non metuunt eius iudicium ut deceret, imo
tergiversari non desinunt. Est tarnen hic aliquis
profectus, quod quum nuper coehim instar gigantum
impeterent, nunc ignominiae suae sensu confusi
ad latebras fugiunt. Atque ista quidem öculorum
apertio in primis hominibus, ad cernendam
suam turpitudinem, clare demonstrat suo quoque
iudicio fuisse damnatos. Nondum vocati sunt ad
Dei tribunal, nullus est qui eos urgeat: quae sponte
subit verecundia, annon certum culpae indicium
est? Nihil igitur totius mundi proficiet facundia ad
eos reatu liberandos, »quibus sua conscientia ad
fatendam culpam iudex fuit. Quin potius nos
omnes aperire oculos decet, ut dedeoore nostro
confusi, demus gloriam Deo qualem meretur. Flexibilem
Deus hominem oreavit: tentari hon modo
passus est, sed voluit. Nam et serpentis linguam
diabolo, praeter ordinarium naturae usum, commodavit:
quemadmodum si quis alteri gladium et
arma suppeditet. Quum infelix eventus illi esset
praecognitus, remedium quale poterat, non attulit.
Sed ubi ad hominem ventum fuerit, reperietur
sponte peccasse, et non minus libero quam perverso
animi motu, discessionem fecisse a Deo fictore suo.
Nee dicere licebit, fuisse levé aliquod delictum,
quod fidem Dei verbo abrogans, impia et sacrilega
aemulatione contra eum se extulit, quod noluit
eius imperio subesse, quod denique et superbe et
perfide ab eo defecit. Ergo quidquid pecoati est
ac culpae in primorum hominum lapsu, penes eos
reBidet: quod praecessit aeternum Dei consilium,
iusta ratione non caret, quam vis nobis abscondita.
Yidemus quidem ex tam horribili ruina fructum
quotidie emergere, quod nostris miseriis Deus ad
humilitatem nos erudit, deinde quod bonitatem
suam clarius illustrât. Namuberior eius gratia per
Christum effiisa est in mundum, quam Adae collata
esset a principio. Iam si nos ratio fugiat, non
mirûm si nobis arcanum Dei consilium sit instar
labyrinthi.
Et consuerunt folia. Quod nuper dixi, nee vero
pudore, nee serio metu ad poenitentiam fuisse
adductos, nunc melius patet. Consuunt sibi ex
foliis perizomata. Quorsum? ut tanquam invicto
propugnaculo Deum procul arceant. Fuit ergo
confusus tantum, et cum hebetudine coniunctus mali
sensus, qualis in somno inqùieto esse solet. Nemo
nostrum est qui non illorum stultitiam rideat (ut
certe ridiculum fuit tale integumentum Dei oculis
opponere). Interea omnes eodem laboramus vitio:
nam ad primas conscientiae punctiones trepidamus
quidem et pudore afficimur: sed protinus pbrepit
indulgentia quae nos inducit ad frivolas ineptias,
quasi promptum sit Deo illudere. Itaque nisi
magis prematur conscientia, nullus est tam inanis et
nuxus excusationis color, in quo non acquiescamus :
imo si nullus fucus suppetat, facimus tarnen nobis
delitias, et tridui oblivione putamus nos bene esse
tectos. In summa, describitur hic a Mose frigida
et semimortua peccati cognitio, qualis ingenita est
mentibus hominum, ut reddantur inexcusabiles.
Quaeri tarnen potest, si tota natura peccati sordibus
infecta est, cur tantum una in parte corporis deformitas
appareat. Neque enim faciem vel peetus
operiunt Adam et Heva: sed tantum pudenda quae
vocamus. Hac occasione factum esse arbitror ut
vulgo non aliam vitae corruptelam agnoscerent quam
in Übidine venerea. Atqui expendere debebant, non
minorem fuisse in oculis et auribus verecundiae
causam, quam in parte genitali, quae peccato nondum
foedata erat: quum aures et oculi inquinassent
Adam et Heva, et diabolo quasi arma praebuissent.
\