volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

393 COMMENTARIUS IN GENESIN. 394
tas usque ad Christum, cuius adventu renovatus
est mundus.
14. Et erit semen tuum sicict pulvis terrae. Hue
redit summa, quidquid Abrahae pollicitus fuerat Dominus,
transmitti ad alios Iacob. Interim sanctum
virum oportuit hoc Dei testimonio fretum, contra
spem sperare. Quamvis enim ampla et magnifica
esset haec promissio, quocurique tarnen se verteret
Iacob, nihil bonae spei affulgere tunc potuit. Videbat
se hominem solitarium, nulla tunc conditio exsilio
melior erat, reditus incertus erat et plenus discriminis
: sed ita eum mediis omnibus destitui utile
fuit, ut a solo Dei verbo pendere disceret. Ita hodie
si liberaliter omnia nobis promittit Deus, interea
vero vacuus ad nos accedere videtur, hoc tarnen
honoris et reverentiae eius verbo nos déferre convenu,
ut fide divites simus ac pleni. Tandem vero post
mortem Iacob even tus docuit quam efficax fuerit haec
promissio. Quoexemplo docemur, Dominum minime
frustrari suos fidèles, quamvis eorum bonorum quae
promittit effectum post eorum mortem usque différât.
Et benedicent se in te otnnes fines terrae. Hoc
membrum plus habet ponderis, quod in Iacob et
eius semine recuperanda sit benedictio, a qua in
primo parente totum humanuni genus excidit.
Quid autem sibi velit haec loquutio, supra exposui,
nempe quodlaoob non tantum futurus sit exemplar
benedictionis, vel formula sed fons et causa, vel
hypostasis. Quanquam enim saepe hoc genere loquendi
notatur eximia quaedam félicitas, in multis
tamen scripturae locis tantundem valet ac benedictionem
suam petere ab aliquo, eique acceptam
referre, sicuti benedicere se in Deo homines dicuntur
qui ilium agnoscunt omnis boni autorem. Ita
nunc fore promittit Deus ut se in Iacob et eius
semine benedicant omnes gentes, quia nulla usquam
reperietur félicitas nisi ex fonte prodeat.
Caeterum quod Christi proprium est non absurde
transfertur ad Iacob, cuius in lumbis tunc erat
Christus. Ergo quatenus eo tempore Christi personam
sustinuit Iacob, in ipso dicuntur benedicendae
omnes gentes: sed quia aliunde pendebat tanti
boni exhibit», mox vice expositionis additur, in
semine. Nee obstat (quemadmodum alibi dixi) quod
nomen seminis est collectivum. Nam quia omnes
increduli honore et gratia se abdicant, et hoc modo
extranei censentur, ut seminis unitas constet, ad
ipsum caput necesse est venire. Hoc quisquis reverenter
expendet, facile videbit in hac interpretatione,
quae Pauli est, nihil esse tortuosum vel coactum.
15. Custodiamte. lam tentationi, quae obrepere
poterat sancto Iacob, mature Deus occurrit. Nam
etsi in alienam terram ad tempus extruditur, se
tamen illi fore custodem pronunciat donee eum reduxerit.
Longius deinde extendit promissionem,
quod nunquam eum deseret, usque dum compléta
sint omnia. Duplex aùtem huius promissionis usus
fuit. Nam et animum eius retinuit in fide divini
foederis: deinde ut sciret non aliter secum bene
agi, nisi promissaè haereditatis oompos foret.
16. Et expergefactUs est Iacob. Iterum confirmât
Moses non vulgare fuisse somnium. Nam qui
expergiscitur, tunc saltern agnoscit se delusum fuisse
somniando. Deus autem sign um insculpsit animo
servi sui, ut vigilans cognosceret coeleste fuisse
oräculum quod dormiens audierat. Porro in suis
verbis ultro se accusât Iacob, ac Dei bonitatem extollit,
qui se non quaerenti offerre dignatus est.
Putabat enim Iacob se illic esse solum : nunc postquam
apparuit Deus, miratur, et exclamât se plus
adeptum esse quam sperare ausus fuisset. Nee tamen
dubium est quin Deum invocaverit Iacob, et confisus
fuerit sibi ducem esse itineris: sed quia non
eo usque progressa erat eius fides, ut persuasus esset
Deum sibi esse tarn propinquum, merito gratiam
hanc amplificat. Sic quoties nos antevertit Dominus,
et plus praestat quam conceperint mentes nostrae,
exemplo patris nostri miremur Deum nobis
adfuisse. Porro si quisque nostrum reputet quam
exigua sit fides sua, semper omnibus iusta erit sic
loquendi ratio: quis enim modulo suo capit immensam
donorum congeriem, qua nos subinde cumulât
Deus?
17. Et timuit ac dixit. Mirum est cur timuerit
Iacob, quum tarn suaviter loquutus esset Deus : cur
locum vocet terribilem, ubi incredibili gaudio refertus
fuerat. Respondeo, quamvis servos suos exhilaret
Deus, simul incutere illis metum, ut cum
vera humilitate, suique abnegatione discant eius
gratiam amplecti. Non igitur intelligas formidine attonitum
fuisse Iacob, qualiter reprobi, simul ac se
ostendit Deus, expavescunt : sod incussus fuit illi timor
piae submissionis magister. Apposite etiam
locum ilium vocat, Portam coeli, propter Dei manifestationem.
Nam quia Deo in coelis locatur quasi
regia sedes, vere praedicat Iacob se viso Deo in
coelum pénétrasse: hoc sensu evangelii praedicatio
vocatur regnum coelorum, et sacramenta dici
possunt coelorum portae, quia in Dei conspectum
nos admittunt. Insulse tamen papistae hunc locum
ad sua templa detorquent, quasi in foetidis lupanaribus
habitet Deus. Atque ut demus non esse
impÜ8 superstitionibus polluta loca quae hoc titulo
insigniunt, tamen in nullum locum competit hie
honor, ex quo Christus deitatis suae praesentia totum
mundum implevit. Tantum fidei adminicula
(ut nuper docui) quibus nos ad se Deus attollit, coelorum
portae vocari queunt.
18. Et surrexit Iacob. Refert Moses sanctum
patrem non fuisse contentum praesonti gratiarum
actione, nisi gratitüdinis suae memoriam ad posteros