volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

531 COMMENTARIUS IN GENESIN. 532
Budandum esse arbitrer in. excusando Ioseph: quia
magie probabile est, aliquid humanitus fuisse passum,
quod illi Deus ignovit: sola enim eius indulgentia
simulationem, quae per se vitio non carebat,
reatu eximere potuit.
9. M recordatus est Ioseph somniorum. Quum
de adoratione facta esset mentio a puero Ioseph,
rei absurditas fratres ad machinandam nefandam
cäedem compulerat. Nunc quam vis incognitum adorent,
nihil tarnen illis melius est: imo haec unica
salutis ratio est, dum se ad pedes eius prosternunt,
supplices ab eo recipi. Irrita interim fuit eorum
conspiratio qua coeleste decretum evertere conati
sunt ne iugum subirent. Sic Dominus vi praefractos
côgit: non seous ac féroces equi et refraotarii, quo
magis calcitrando luctantur, eo durius et violentius
tractari soient. Quare nihil melius quam se ad
mansuetudinem placide componere, ut suam quisque
sortem, licet minus splendidam, aequi boni consulat.
Absurdum tarnen videtur quod tunc sua somnia in
memoriam revocaverit Ioseph, quasi intermedio temporis
tractu oblitus foret: quod fieri non potuit quin
üli exciderint Dei promissiones. Respondeo, nihil
hie referri quod non subinde nobis accidat: nam
etiamsi cordibus nostris insideat verbum Dei, non
tarnen assidue occurrit, quin potius interdum suffocatur,
ut videri queat exstinctum: praesertim ubi
afflictionum caligine opprimitur fides. Porro nihil
mirum si longa malorum congeries quadam oblivione
8epelierat contraria eius somnia. Deus in spem
magnae et preclarae dominationis eum extulerat. In
foveam sepulcro non absimilem coniicitur. Inde pretio
venditur, rapitur in longinquam terrain: ac si paruin
dura per se foret servitus, in carcerem occluditur.
Et quanquam nonnihil mitigatur aerumna,
dum ferreis compedibus eruitur, spes tarnen exitus
vel nulla, vel exigua erat. Neque tarnen existimo
spem ab eo conceptam prorsus deletam esse, sed obductam
nebulam, quae consolationis lucem subduceret.
Sequutum est diversum genus tentationis: quia
nihil proclirius est quam ut summa et insperata
félicitas suos alumnos inebriet. Atque id.factum
esse nuper legimus, ut sancto viro obreperet paternae
domus oblivio. Non fuit igitur somniorum
memor quantum decebat. Probabilis etiam alia excusatio
afferri potest, quod statim cum rei eventu
somnia contnlerit. Et certe haec virtus fuit non
vulgaris, quod cernebat mox trahere ad confirmandam
divini oraculi fidem. Nam facile colligitur,
vetnstate temporis minime obsolevisse somnia, quorum
tarn prompta memoria suggeritur. Sic discipuli
verborum Domini recordati sunt, postquam a
morte resurrexerat : (Ioann. 2, 22; 12, 16) quia ex
rei conspectu plenior notitia affulsit: quum obscurae
tantum scintillàe prius in eorum cordibus micarent.
15. 'Per vitam Pharaonis. Ex formula quoque
iurisiurandi nova quaestio oritur: nam quod in lege
praecipitur (Deut. 6,13), ne iuremus nisi per nomen
Dei, iam tunc piorum cordibus insculptum fuit:
quando hune uni Deo honorem esse habendum natura
dictât, ut iudicium illi déférant homines, summumque
fidei et veritati arbitrum et vindicem constituant.
Si dicamus non simplex esse iusiurandum,
sed etiam obtestationis speciem, aliqua ex parte excusabilis
erit sanctus vir. Qui per Deum iurat,
eum vult medium intercédera, ut poenam exigat
periurii. Qui per vitam suam, vel caput iurant,
quasi fidei suae pignus in medium deponunt quod
maxime habent pretiosum. Hoc modo non transfert
ur ad hominem mortaletn Dei maiestas: quia
longe aliud est eum citare testem qui ius habet
ulciscendi, quam per rem maxime caram asserere
verum esse quod dicimus. Sic Moses quum coelum
et terram in testimonium advocat (Deut. 32,1), non
adscribit illis deitatem, ut fabricet nova idola : sed
quo plenior legi constet autoritas, significat nullam
fore inundi partem quae non apud Dei tribunal de
populi ingratitudine clamet, si salutis doctrinam
respuat. Quanquam in hac iurandi formula qua
utitur Ioseph, aliquid esse fateor quod merito culpetur
: fuit enim profana adulatio apud Aegyptios,
iurare per vitam regis. Sicuti per genium principis
Romani iurabant, postquam invaluerat servitus, ut
Caesares suos diis aequarent. Certe iusiurandum
hoc a sincera pietate abhorret. Unde perspicere
licet, nihil esse difficilius Sanctis Dei servis quam
puros versari inter mundi sordes, ut nihil inde maculae
contrahant. Nullis quidexn aulae corruptelis
ita unquam infectus fuit Ioseph, quin purus maneret
Dei oultor: videmus tarnen dum se ad pravam loquendi
consuetudinem accommodât, aliqua labe fuisse
aspersum. Repetitio etiam ostendit, ubi quis semel
malo as8uevit, nihil esse proclivius quam identidem
peccare. Tidemus eos qui sibi temere iurandi licentiam
semel sumpserunt, etiam quum res frivolae
traotantur, tertio quoque verbo iusiurandum aliquod
effutire. Quo maior adhibenda est cautib, ne qua
talis indulgentia nos in prava consuètudine obduret.
17. Et congregavit eos in custodiam. Hic non
verbis modo, ut antea, sed re ipsa fratribu,s se asperum
praebet Ioseph, dum in carcerem omnes concluait,
tanquam mox ad supplicium rapturus: ac per
triduum metu eos cruciat. Diximus autem paulo
ante ex eius facto non esse petendam severe ac rigide
agendi regulam: quia dubium est rectene fecerit
an secus. Deinde, timendum est ne longe absint
ab eius mansuetudine qui eius exemplum obtendent:
ut non tarn veri imitatores futuri sint quam simiae.
Interea plane liquet quorsum spectaverit : neque enim
poenam mitigat, ac si triduo placatus foret: verum
ut de redimendo fratre, quern ipse obsidem retinet,
magis reddat sollicitos. Caeterum ne immodicus