volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

293 COMMENTARIUS IN GENESIN. 294
quod res erat, simulasse patet: ubi tarnen omnia
excussa fuerint, vel frivola, vel saltern nimis ieiuna
fuit defensio. Nam quum data opera praetexuerit
sororia nomen, ne quid de coniugio suspicarentur
homines, sophistice errandi occasionem illis praebuit.
Quare licet verbis non mentitus fuerit, tarnen
quoad rem ipsam simulatio fuit mendacio implioita.
Nee vero aliud habuit propositus quam testari
apud Abimelech nihil se fraudulenter egisse: sed in
ro trépida, ex praetextu cognationis captasse obliquum
mortis effugium.
13. Quando circumduxerunt me angeli. 'Quia
hie verbum habetur pluralis numeri, libenter de
angelis lexpono, quod circumduxerint Abraham per
värios errores. Quidam nimis argute personarum
colligunt trinitatem: quasi scriptum esset, Dii me
fecerunt errare. Fateor quidem nomen D'H^N pro
Deo passim accipi in scriptura: sed tunc semper
verbi numerus est singularis. Ubi autem accedit
verbum plurale, tunc angelos vel principes significat.
Sunt qui putent Abraham, quia sermo cum
rudi et non probe edocto homine erat, ex vulgari
gentium more sic loquutum : sed inscite meo iudicio.
Quid enim attinebat, erectis altaribus palam
facere uni se et proprio Deo colendo addictum, si
fas deinde fuisset eundom quem coluerat Deum
lingua abnegare? Qua de re supra diximus, ut locus
ferebat. Caeterum non conqueritur de angelis
Abraham, quod fallaci eorum duetu vagatus fuerit:
sed notât qualis fuerit pridem sua conditio, *nempe
quod relicta patria non modo in terram longinquam
migraverit, sed subinde coactus fuerit mutare
hospitium. Quare nihil mirum si eum nécessitas
ad ineunda nova consilia impulerit. Si quis roget,
cur peregrinationis suae angelos faciat duces? Responsio
est in promptu, Quamvis sciret Abraham se
unius Dei arbitrio et Providentia peregrinari, ad
angelos tarnen transferre, quos sibi alibi fatetur
datos esse itineris duces. Summa autem sermonis
hue tendit, ut sciât Abimelech Abraham quum a
malitiosa asttitia remotum fuisse, tum mendacii expertem:
deinde quia erraticam et inquietam vitam
degebat, Saram ex composito semper idem dixisse
quod in terra Gerar. Tarn misera sancti viri anxietas
Abimelech ad misericordiam flectere potorat,
ut irasci desineret.
14. Et cepit Abimelech pecudes. Ante in Aegypto
quoque peculio et muneribus donatus fuerat
Abraham: sed hoc diversum, quod Pharao ipsum
alio discedere iusserat, Abimelech vero domicilium
in regno suo offert. Utrumque ergo regem non
vulgari metu perculsum fuisse constat. Nam quum
sentirent se a Domino correptos, quia molesti fuerant
Abrahae, nullam inveniùnt eius placandi rationem,
nisi benefiçiis ill at am sancto viro iniuriam
compensent. Posterior autem illa diversitas hinc
manavit, quod Pharao duriter reprehensus, nihil
quam formidinem concepit, ut Abrahae conspectus
illi vix esset tolerabilis. Abimelech vero licet territus
fuerit, mox tarnen addita consolatione sedatus
est: quum dixit illi Dominus, Prqpheta est, orahit
pro te. Neque enim aliud pacando timori remedium
est, quam dum se Dominus propitium fore déclarât.
Atqui non magno profectu praestat Deo peccator,
quantum metus extorquet. Sed hoc verae poenitentiae
signum est, composito animo, sedàtaque
conscientia morigerum se et docilem Deo praebere.
Quod autem permisit Abimelech Abrahae hospitii
locum in ditione sua, hanc eius humanitatem sequuta
est non parva benedictio, quod illic natus
est Isaac, sicuti proximo capite videbimus.
16. Est tibi in operimenttm oculorum. Quia his
verbis subest aliqua obscuritas, varie exponi solet
locus. Principium difficultate caret. Nam quum
mille argenteos dedisset Abimelech, ne suspecta sit
liberalitas, pronunciat se Abrahae dédisse: et quia
tam honorifice acceptas fuerit, non esse habendam
scorti loco eius uxorem. Sed quod sequitur magis
obscurum est, Erit tibi velum. Multi interprètes ad
munus referunt : quod mihi perperam facere videntur.
Hebraei, quia neutro génère carent, femininum
usurpant eius vice. Moses autem maritum hoc loco
potius indicat, et sensus optime convenit. Docetur
enim Sara, maritum oui iuncta est, instar veli esse
quo se tegere debeat, ne exposita sit alienis. Paulus
dicit velum, quod capite gestat mulier, subiectionis
esse symbolum (1. Cor. 11, 10). Id quidem etiam
ad caelibes pertinet: quia in eum finem ordinatus
est sexus: sed hoc aptius, et magis proprie in mulieres
viris coniunctas competit: quod sint ipso matrimonii
ordine quasi velatae. Sic ergo interpretor,
Tu si viro careres, obnoxia esses multis periculis:
nunc quum tibi pudicitiae custodem Deus praefecerit,
decuit te latere sub vélo illo. Cur igitur te
sponte nudasti? Haec légitima obiurgatio fuit, quod
Sara se in mariti potestate esse dissimulans, divino
praesidio se nudasset. Atque ita repréhensa fuit.
Hoc quoque membrum torquent interprètes. Mihi
haec nativa expositio videtur esse, quod passus
fuerit Dominus Saram a profano rege coargui, quo
maiore verecundia eam afficeret. Loquentis enim
personam maxime attendit Moses: quia pudendum
fuit matrèm fidelium a tali magistro reprehendi.
Alii putant notari profectum a Mose, quod tali documenta
erudita, sibi aliter posthac agendum esse
didicerit. Sed potins notare videtur Moses quam
dixi correctionis speciem, quod scilicet humiliata
fuerit Sara, quum in disciplinam profani hominis
tradita fuit.
17. Et oravit Abraham. Utraque in parte mirificus
refulsit Dei favor erga Abraham: quod armata
manu ipsius iniuriam ultus est: et deinde ipso
19*