volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

413 COMMENTARIUS IN GENESIN. 414
moriam ab effectu nobis desoribit: quia talem eum
conoipimus, qualis re ipsa apparet. Porro an omnium
postrema conceperit Rachel, certo colligi non
potest ex verbis Mosis. Qui in hoc loco SOTBQOV
Tiçâteçov esse affirmant, moventur hac ratione, quod
si natus esset Ioseph post reliquos fratres, non congrueret
aetas, quam Moses notabit capite 41, 46.
Sed in eo falluntur quod nuptias JEtachelis ab altero
septennio numerant. Atque ex contextu certo
evincitur, quam vis operas suas pactus esset lacob
pro Rachele, fuisse tarnen ea mox potitum, quia
ab initio erupit aemulatio inter duas sorores. Gerte
Moses hoc loco significat seram Dei benedictionem
fuisse, quum de liberis iam desperasset Rachel, diuque
probro habita fuisset eius sterilitas. Porro fausti
ominis causa imponit nomen filio, sibi ex uno spem
duorum faciens.
25. Dimitte me, et ibo. Quum proposita laborum
mercede retentus fuerit lacob, videri posset
hoc astute captasse, dum missionem petit a socero.
Ego tarnen non dubito quin iam tunc in animo habuerit
reverti, et suum consilium ingenue professus
sit. Primo, quia multis modis expertus erat quam
iniquus, quamque perfidus et crudelis esset Laban,
nihil mirum si ab eo discedere optaverit simulac
data est facultas. Deinde, quum longo temporis
spatio interposito, speraret placatum esse fratris
animum, fieri non potuit quin redire ad parentes
magnopere cuperet: praesertim tot molestiarum
pertaesus, ut vix deterior alibi timenda esset conditio.
Sed Dei promissio ad reditus desiderium
acerrimus fuit stimulus. Neque enim benedictionem
abiecerat, quae illi propria vita fuerat carior. Hue
etiam pertinet quod dicit, Yadam ad locum meum,
et terram meam: non enim ideo tantum sic nominat
terram Ghanaan, quod illic natus esset, sed quia
divinitus sibi datam esse noverat. Nam si natalis
soli respectu dixisset se reditum appetere, ludibrio
excipi poterat, quod pater eius erraticam et instabilem
vitam egisset, in varia subinde hospitia migrans.
Sic igitur statuo, quamvis alibi commode
habitasset, viguisse tarnen semper in eius animo
Dei oraculum, quo terra .Ghanaan illi destinata
erat. Quod autem inieçta est illi ad tempus rémora,
consilio discessus non répugnât: nam hoc partim illi
extorsit nécessitas, quia se extricare non poterat e
soceri laqueis : partim etiam voluntarie cessit, ut sibi
et familiae aliquid acquireret, ne inops ac nudus
rediret in patriam. Hic vero detegitur immanis
ipsius Laban improbitas. Postquam nepotem suum,
et generum duris et assjduis quatuordecim annorum
laboribus fere confecit, nihil tarnen mercedis in futurum
offert. Evanuit iam alla aequitas, quam initio
prae se tulerat. Nam quo maior fuerat sancti
viri tolerantia, eo plus usurpât in ipsum licentiae.
Sic piorum facilitate abutitur mundus: et quo se
placidius gerunt eo ferocius insultât. Caeterum
quamvis ovium instar, luporum violentiae et iniuriis
in hoc mundo sumus expositi, metuendum tarnen
non est ne lacèrent nos, vel deglutiant, quando nos
coelestis pastor suo praesidio tuetur.
27. Si quaeso inveni gratiam. Hinc perspicimus
quam non onerosus fuerit hospes lacob, quem istis
blanditiis demulcet Laban, ut moram longiorem ab
ipso impetret. Nam, ut sordidus et tenax erat, nisi
certum ex eius praesentia lucrum sensisset, non
fuisset passus momento temporis domi suae haerere.
Quod ergo non modo ipsum non extrudit, sed anxie
retinere studet, hinc colligimus sanctum virum incredibiles
labores sumpöisse, qui non modo populosae
familiae alimentis sufficerent, sed uberem etiam
quaestum afferrent socero. Quare non immerito
postea queretur se diei aestum et noctis frigus pertulisse.
Quanquam minime dubium est quin pluris
quibusvis laboribus fuerit Dei benediotio, ut perspiceret
Laban lacob esse veluti quoddam copiae
cornu: quod etiam ipse fatetur: neque enim eius
modo fidem et diligentiam commendat, sed nominatim
praedicat quod in eius gratiam benedictus fuerit
a Domino. Apparet igitur sic crevisse opes
Laban ab adventu lacob, ut e coelo stillaret quasi
visibilis quaestus. Porro quia verbum BTU apud
Hebraeos idem valet atque auguriis vel divinatione
cognoscere, divinant quidam interprètes magicis artibus
edoctum fuisse Laban, sibi utilem ac lucrosam
fuisse praesentiam lacob. Alii tarnen exponunt
simplicius, quod experimento probaverit. Mihi videtur
esse translatio: ac si dixisset, non seous sibi
perspectam esse Dei benedictionem, ac si vaticinio
testata foret, vel augurio comporta.
29. Tu nosti quaMkr servierim tibi. Haec responsio
lacob non eo tendit, ut mercedis suae pretium
augeat: sed expostulans cum Laban, inique et
inhumaniter eum facere docet, quod adhnc de tempore
prorogando satagit. Neque enim dubium est
quin omnibus animi sui votis raperetur in terram
Ghanaan. Itaque reditus quibuslibet divitiis fuisset
illi potior. Interim tarnen oblique socerum suum
tarn doli quam inhumanitatis insimulat, ut aliquid ab
eo extorqueat, si diutius manendum sit. Neque
enim sperare poterat ut se ultro ad aequitatem demitteret
perfidus ille veterator, nec vero simpliciter
diligentiam suam laudat lacob, sed negotium sibi
fuisse ostendit cum homine iniusto et crudeli. Hoc
interea notandum est, quanquam strenue laboraverat,
ipsum tarnen nihil adscribere labori suo, sed
Dei benedictioni hoc ferre acceptum, quod locupletatus
fuerit Laban. Etsi enim quum bona fide incumbunt
homines in munus suum, non ludunt operant,
profectus tarnen ex sola Dei gratia pendet.
Quod etiam de efficacia doctrinae Paulus testatur,
löngius patet, eum qui plantat, et eum qui rigat