volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

49 COMMENTARIUS IN GENESIN. 50
tanquam ex eo sumpta. Quod si duo sexus ex
diversis principiis fluxissent, occasio fuisset vel
mutui contemptuß, Tel inyidiae, vel rixarnm. Et
quid habent protervi homines quod obstrepant?
Credibilis non videtur narratio : quoniam a consuetudine
abhorret. Quasi vero plus coloris haberet,
ex putrido semine quotidie gigni homines, nisi usu
et expérimente notum esset. Sed obiioiunt, vel
supervacuam fuisse costain quae Adae fuit detracta,
vel costae absentia corpus eius fuisse mutilum.
Utrumvis respondeatur, magnam absurditatem reperiunt.
At vero si dicamus praeparatam fuisse a
mundi opifice costam, ex qua alteram corpus formaret,
nihil in hoc responso non consentaneum
divinae pïovidentiae reperio. Quanquam diversa
coniectura magis arridet, fuisse Adae aliquid detractum,
ut maiore benevolentia partem sui complocteretur.
Perdidit igitur costam unam : sed pro
qua illi reddita fuit longe uberior merces, dum
nactus est fidelem vitae sociam : imo quum se integrum
vidit in uxore, qui prius tantum dimidius
erat. Atque in eo perspicimus veram nostrae cum
Filio Dei unitatis effigiem: nam et ille debilis factus
est, ut membra haberet virtute praedita. Interim
notandum, Adam profundo sopore fuisse demersum,
ut nihil doloris sentiret: deinde nee violentam
fuisse rupturam, nee ex. costa amissa sensisse quidquam
iacturae: quia Deus vaeuitatem sic carne
replevit, ut robur etiam sufficeret: tantum ablata
fuit oasis durities. Consulto etiam usus est Moses
aedificandi verbo, ut doceret in mulieris persona
tandem absolutum fuisse humanum genus, quod
prius inchoato aedificio simile erat. Alii ad oeconomiam
referunt : ac si dicere vellet Moses, tunc compositum
fuisse legitimum familiae ordinem: quod
non longe a priore expositione recedit.
22. Et adduxit. Iam narrât Moses institutum
fuisse divinitus coniugium : quod in primis utile est
cognitu.. Nam quum sibi Adam proprio arbitrio
non sumpserit uxorem, sed oblatam a Domino
sibique addietam aoeeperit : hinc melius apparet
coniugii sanetitas, quia Deum seimus esse eius
autorem. Quo pluribus modis conatus est Satan
coniugium foedare, eo magis ab omni contumelia
et probro illud asseramus, ut suam reverentiam
obtineat. Inde enim fiet ut vitam coniugalem bona
et tranquilla conscientia colant filii Dei: et caste
honesteque mariti et uxores inter se versentur.
Duplex in captanda coniugii infamia Satanae artificium
fuit: ut illius odio pestiferam caelibatus
legem inveheret, deinde ut quidvis licentiae sibi
permitterent coniuges. Ergo ostensa coniugii dignitate,
tollenda est superstitio : ne impediat quominus
légitima puraque Dei ordinatione pure utantur
fidèles: deinde obviam eundum est carnis laseiviae,
ut pudice cum uxoribus habitent mariti. Quod si
Calvini opera. Vol. XXIII.
non urgeret alia ratio, haec tarnen una sufficere
abunde nobis debet: nisi honorifice de coniugio sentimus
et loquimur, contumelia affici eius autorem
et praesidem : talis enim hic a Mose describitur.
23. Et dixit Adam. Quaeritur unde haec Adae
notitia, qui tunc profundo somno obrutus erat. Si
dieimus ea fuisse tunc perspicacia, ut iudicium ex
coniecturis facere potuerit, infirma erit solutio.
Caeterum nobis dubium esse non debet quin îlli
Deus aut arcana revelatione, aut verbo, fei seriem.
patefecerit. Neque enim pro sua ipsius necessitate
costam mutuatus est a viro, ex qua mulierem formaret:
sed eos inter se hoc vinculo magis devinctos
esse voluit: quod fieri non poterat nisi res illis
innotesceret. Non exprimit quidem Moses, quomodo
innotuerit: nisi tamen velimus supervacuum facere
opus Dei, statuendum est, tarn id, quam eius edendi
rationem et consilium, autorem manifestasse.
Sopor autemAdae immissus fuît, non qui originem
uxoris illi absconderet, sed dolorem molestiamque
eximeret, donee tam praeclarum praemium haberet
àblatae costae. Quod dicit, hac vice, significat sib
hactenus defuisse aliquid: ac si dixisset: Nunc tan
dem iu8tam comparem nactus sum, quae pars est
substantiae carnis meae, et in qua velut me alterum
contemplor. Et nomen uxori a viro imponit, ut
hoc testimonio et hac nota Dei sapientiam aeternae
memoriae commendet. Latini sermonis inopia
coegit interpretem reddere TWR viraginem. Notandum
tamen est, hebraicam vocem nihil aliud sonare
quam feminam viri.
24. Idcirco relinquet. Dubitatur, inducatne
Moses Deum loquentem, an Adae sermonem continue^
an vero hoc pro doctoris officio in sua persona
addiderit: quorum postremum mihi maxime
probatur. Ergo postquam historiée retulit quod
gestum a Deo erat, finem quoque divinae institutionis
demonstrat. Summa est, inter gradus humanae
societatis hunc praecipuum esse, et quasi sacerrimum,
ut vir uxöri suae adhaereat. Idque amplificat
comparatione addita : quod patri uxorem maritus
praeferre debeat. Relinqui autem dicitur pater, non
quia divellat filios a patribus coniugium, vel alias
naturae necessitudines tollat : nam hoc modo secum
ipse pugnaret Deus, sed quum pietas filii erga
patrem summopere colenda sit, ac per se inviolabilis
ac sancta censeri debeat, coniugium tamen sic
praedicat Moses, ut minus liceat uxorem quam
parentes deserere. Itaque qui divortia temere
levibus de causis admittunt, in uno capite violant
omnia naturae iura, et in nihilum redigunt. Si
patrem a filio separare religio est, vinculum, quod
Dominus aliis omnibus praetulit, solvere maius
est nefas.
Eruntgue in carnem unatn. Licet vetus interpres
transtulerit: In carne una, expressius tamen
4