volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

15 COMMENTARIUS IN GENESIN. 16
enim posuit verbum "IS 1 , quod fingere aut formare
significat, sed N13. Quare sensus est, mundum ex
nihilo conditum esse. Unde refellitur eorum vanitas
qui semper fuisse informem materiam fingunt:
neque aliud colligunt ex Mosis narratione quam
novo ornatu instruotum mundum, illique formam
inditam fuisse qua prius caruerat. Hoc quidem vulgare
olim inter profanos homines commentum fuit,
ad quos obscura tantum fama pervenerat: ut mos
est hominum, Dei veritatem alienis figmentis adulterare.
Sed in hoc putido errore asserendo, christianos
homines laborare (ut facit Steuchus) absurdum
et minime tolerabile est. Sit igitur haec prima
sententia, mundum non esse aeternum, sed creatum
a Deo fuisse. Coélum et terrain non dubium est
quin molem illam confusam vocet, cui paulo post
nomen aquarum imponit. Ratio est, quod materia
ilia totius mundi semen fuerit. Porro haec generalis
est mundi partitio.
Deus. Habetur apud Mosen D^N, nomen pluralis
numeri. Unde colligere soient, hic in Deo
notari très personas: sed quia parum solida mihi
videtur tantae rei probatio, ego in vooe non insistant.
Quin potius monendi sunt lectores ut sibi a
violentis eiusmodi glossis caveant. Putant illi se
testimonium habere adversus Arrianos ad probandam
Filii et Spiritus divinitatem, interea se involvunt
in errorem Sabellii: quia postea subiicit Moses Elohim
löquutum esse, et spiritum Elohim incubuisse
aquis. Si très personas notari placet, nulla erit
earum distinotio. Sequetur enim et Pilium a se
ipso genitum, et Spiritum esse non Patris, sed sui
ipsius. Mihi satis est, quod pluralis numerus Dei
virtutes sonet quas in creando mundo exseruit. Porro
scriptura, fateor, tametsi multas Dei virtutes recenset:
semper tarnen ad Patrem, et Verbum eius, ac
Spiritum nos revocat, ut etiam paulo post videbimus.
Sed illae, quas attigi, absurditates obstant
quominus subtiliter ad personas torqueamus quod
simplicius Moses de ipso Deo pronunciavit. Hoc
quidem extra controversiam pono, pro circumstantia
loci attributum hie Deo titulum fuisse qui potentiam
eius exprimeret, quae prius in aeterna eius essentia
quodammodo inclusa fuerat.
2. Erat informis et inanis. . Ego in exponendis
duobus istia epithetis, inn et iro, non ero valde anxius.
Hebraei illis utuntur quum inane aliquid et
confusum, aut vanum et nihili désignant. Non du-,
bium est quin Moses creaturis omnibus quae ad
formam, ofnatum, et perfectionem mundi spectant,
utrumque opposuerit. Tollamus, inquami, e mundo
quaecunque postea subiiciet, tum rude hoc, et impolitum,
vel potius informe chaos habebimus. Proinde
quod mox attexit, tenebras fuisse super faoiem
abyssi, in parte illius confusae inanitatis pono: quia
lux aliquam mundo faciem dare coepit. Eadem ra-
tione abyssum et aquas vocat, quoniam in mole ilia
nihil solidum aut stabile, nihil distinctum erat.
Et spiritus Dei. Locum huno varie torserunt
interprètes. Quod nonnulli ventum intelligunt, adeo
frigidum est ut refutatione nulla indigeat. Qui aeternum
Dei spiritum, recte id quidem: sed in complexu
orationis Mosis, sensum non omnes assequuntur
: inde varietas in participio nsmo. Dicam
priore loco quidnam, meo iudicio, voluerit Moses.
Audivimus, antequam Deus mundum expoliret, fuisse
indigestam congeriem: nunc docet spiritus virtutem
in ea sustinenda fuisse necessariam. Poterat enim
haec dubitatio venire in mentem, quomodo inordinata
moles staret, quum nunc videamus mundum temperamento
servari. Ideo dicit, massam illam quamvis indisposita
foret, arcana spiritus efficacia stabilem ad
tempus fuisse. lam duae sunt verbi hebraici signification's
quae conveniunt praesenti loco : vel quod
moveret se atque agitaret spiritus Dei super aquas,
vigoris scilicet exserendi causa, vel quod incubaret
ad fovendum. Quia utrumvis eligas ad rei summam
parum refert, liberum sit iudicium lectori.
Caeterum si ilia rerum confusio arcana Dei inspiratione
opus habuit, ne mox concideret: quomodo
hie tarn pulcher ac distinctus ordo per se consisteret,
nisi aliunde vigorem mutuaretur? Ergo illud
impleri oportet: Emitte spiritum tuum, et creabuntur,
et renovabÏB faciem terrae : Bicut ex adverso,
simul ac spiritum suum aufert Dominus, omnia
in pulverem suum abeunt, et evanescunt (Psal.
104, 29).
3. Et dixit Deus. Nunc primum inducit Moses
Deum loquentem, aesi massam coeli et terrae creasset
absque verbo. Atqui Iohannes (loan. 1,3) testatur
nihil absque ipso factum esse eorum quae facta sunt.
Et certum est eadem verbi efficacia inchoatum fuisse
mundum qua perfectus est: sed Deus verbum suum
nonnisi in lucis origine protulit: quia in distinctione
oonspicua esse incipit eius sapientia. Quod
unum ad refutandam Serveti blasphemiam sufficit.
Latrat hie obscoenus canis, hoc primum fuisse verbi
initium quum Deus mandavit ut lux esset: quasi
vero oausa effectu suo prior non sit.* Imo quum
Dei verbo repente exstiterint quae non erant, potius
colligenda est aeterna eius essentia. Quare merito
apostoli Christi divinitatem inde probant, quod
quum sit Dei sermo, per eum creata sunt omnia.
Servetus imaginatur novam in Deo qualitatem,
quum loqui coepit. At longe aliter de sermone
Dei sentiendum est, nempe sapientiam esse in Deo
residentem, et sine qua Deus nunquam esse potuit:
cuius tarnen effectus apparuit quum lux creata est.
Sit lux. Lucem tanta decoris prâestantia, qua
ornandus erat mundus, priorem esse oportuit: et
hoc quoque erat distinctionis exordium. Quod
autem lux solem et lunam praecessit, non temere
\