volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

619 , COMMENTARIUS IN GENESIN. 620
centiae legem ac necessitatem imponat. Tametsi
autem hac de re satis multa disseruimus cap. 45
nonnihil tarnen nunc quoque repetere utile erit. Ac
primo quidem notanda est sermonis diversitas: nam
quum illic Ioseph fratrum dolorem lenire et metum
levare studens, eorum scelus quo poterat artificio
tegeret, nunc paulo apertius et liberius eos castigat:
forte quia eorum astutia offenditur. Idem tarnen
retinet principium, quum arcano Dei consilio deductus
sit in Aegyptum, ut fratribus vitae minister
esset, sibi incumbendum in hoc esse, ne Deo résistât:
ac si diceret, quum vitam vestram Deus apud
me deposuerit, ego bellum cum eo gererem nisi
fidelis essem eius gratiae dispensator, quam mihi
dedit in manum. Seite interea inter prava hominum
consilia et ' admirabilem Dei iustitiam distinguit,
summam rerum omnium gubernationem Deo ita
tribuens, ut nullam ex hominüm vitiis maculam
contrahat. Venditio Ioseph facinus crudelitate et
perfidia detestabile fuit: atqui venditus non fuit nisi
coolesti decreto. Neque enim solum quievit Deus,
et ad tempus connivens, fraena hominum malitiae
laxavit ut hac occaaione postea uteretur: sed ordinem
agendi, quern volebat certum fixumque esse,
suo arbitrio statuit: ita vere et proprie dicemus
scelesta fratrum pactione, et arcana Dei providdntia
venditum fuisse Ioseph. Non tarnen fecit commune
opus ut quidquam Deus coniunctum vel affine haberet
improbae eorum cupiditati : quia dum illi machinantur
fratri exitium, eorum salutem e sublimi
procurât. Unde etiam colligimus, regendi mundi
varias illi esse rationes. Hoc quidem promiscue statuendum
est, nihil nisi eo volonte fieri : quia et
hominum consilia moderatur, et voluntates flectit,
et conatus vertit hue vel illuc, et eventus tempérât:
verum si quid recte et iuste suscipiunt homines,
intus eos spiritu suo agit ac mo vet, ut merito
feratar illi acceptum quidquid boni est: si autem
Satan et impii ebulliunt, ineffabili modo per eorum
manus ita agit, ut penes ipsos resideat improbitas,
et Ulis culpa imputetur. Neque enim ad peccandum
spiritus impulsu, sicuti fidèles ad recte agendum,
feruntur, sed sibi ipsi autores sunt, et Satanam
sequuntur ducem. Sic videmus ut in media caligine
nostrae iniquitatis refulgeat Dei iustitia. Nam
neque Deus unquam iusta agendi' causa destituitur,
et homines perversa sua voluntas reatu constringit.
Quum audimus Deum frustrari spes hominum improbas
et noxias cupiditates: hinc non vulgaris ad
nos redit consolatio: satagant enim ut volent impii,
tumultuentur, coelum denique ac terram misceant,
nihil tarnen proficient suo fervore: nee modo irriti
concident eorum impetus, sed in contrarium successum
volventur, ut salutem nostram quamvis inviti
promoveant. Ita quidquid veneni concipit Satan,
Deus in medicinam electis suis tempérât. Quam-
quam autem hic Deus m bontun cogitasse dicitur,
quia prosperum laetumque successum mortiferis
principiis ex inopinato attulerat: recte tarnen et
iuste cibum reprobis in venenum, lucemin tenebras,
mensam in laqueum, vitam denique in mortem
convertit. Si ad tantam altitudinem non perveniant
humanae mentes, mysteria quae non capiunt, suppliciter
potius adorent quam figulina vascula superbiant
contra suum opificem.
20. Ut vivificaret populum imeum. FinemprovidentiaeDei
ad suum officium accommodât Ioseph.
Et haec sobrietas adhibenda semper est, ut quisquis
Deum ex alto mundi gubernacula tenentem fide
speculatur, se intra vocationis suae metas contineat:
imo arcanis Dei iudiciis admonitus, in se ipsum
descendat, seque ad officium hortetur. Quod si non
protinus apparet ratio, cavendum tarnen est ne volitemus
per confusos et erraticos circuitus, quemadmodum
fanatici homines soient. Quod dicit Ioseph
se divinitus electum esse, per quern multus
populus servetur, quidam ad Aegyptios extenduntr
quod tametsi non improbo, restringere tarnen malo
ad domum Iacob: nam Dei bonitatem hac circumstantia
Ioseph amplificat, quod sua opera ab interitu
ereptum fuerit ecclesiae semen. Et certe in paucis
hominibus ingens ilia multitudo, quam paulo post
Deus extulit, vitam adepta est, cuius alioqui antequam
nasceretur, exstinctum esset semen.
21. Ego alam vos. Hoc vero solidae ac non
fucatae reconciliationis signum fuit, non modo abstinere
a maleficio et noxa, sed etiam vincere bono
malum sicuti, Paulus praecipit (Rom. 12, 11). Et
certe qui cessât in officio, quum iuvandi suppetat
facultas, et res opem eius flagitet, hoc ipso demonstrat
se non oblitum esse iniuriae. Quod ideo diligenter
notandum est, quia vulgo nimis ieiune maior
pars se remittere offensas' définit, si non retaliat:
quasi vero non sit hoc ulcisci, quum manum retrahimus
ab auxilio. Iuvares fratrem si dignum existimares:
opem tuam implorât in necessitate, tu
deseris, quia de te male meritus est: quid tibi obstat
praeter odium? Ergo tunc demum probabimus
nobis a malevolentia puros esse animos, si benefieiis
prosequemur hostos a quibus indigne traetati sumus.
JOicitur Ioseph ad cor fratrum loquutus, quia suaviter
et amice eos compellans, omnem Ulis scrupulum
exemit: quemadmodum prius vidimus Sichern loquutum
esse ad cor Dina, quum blanditiis solari
conatus est, ut illati stupri immemor, coniugio animum
adiieeret.
22. Et habitavit Ioseph. Non sine causa refert
Moses quamdiu vixerit Ioseph, quia diuturnitas
temporis infraetam eius constantiam clarius ostendit.
Quamvis enim honore et potentia emineret inter
Aegyptios, coniungitur tarnen cum domo patris sui.
Unde coniieere promptum est, paulatim valedixisso