volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

315 COMMENTARIt
autem suspensions huius usus fuit. Nihil magis
proclive nobis est quam sapere ultra mensuram.
Ergo ut nos sibi Deus vere dociles ac morigeros
habeat, destitui nos proprio consilio utile est: et
nihil esse residuum nisi ut nos eius arbitrio circumagendos
tradamus. Deinde ad perseverantiam
hoc valuit: ne subito tantum motu se obsequentèm
Deo praeberet. Nam dum iter non reflectit, nee
varia consilia agitât: hinc apparet studium eius tali
fuisse constantia firmatum ut nulla varietate flecteretur.
Terram Moriah Hieronymus exposuit visioni8,
quasi a verbo HN1 deductum esset nomen. Sed
hanc 8ententiam omnes linguae hebraicae periti
improbant. Mihi nihilo magis arridet quod quidam
interpretantur Myrrham Dei. Et certe hoc plurium
consensu receptum est, deduci a verbo HT quod
docere, vel N"V quod timere significat. Adhuc variant
interprètes, quod quidam putant Dei doctrinam
commendari. Sequamur quod magis probabile
est, terram vocari divini cultus, vel quod earn
Deus peragendo sacrificio delegerat, ne disputet
Abraham cur non potius alibi: vel quod iam illic
destinatuB erat templo locus: atque hoc secundum
libenter amplector, Deum illic praesentem cultum
a servo suo Abraham postulare, quia iam arcano
suo consilio ibi locare statuerat ordinarium cultum.
Merito autem a timoré nomen accipiunt sacrificia,
quae Dei reverentiam testantur. Porro minime dubium
est quin locus sit ubi postea conditum fuit
templum.
3. Et surrexit Abraham mane. Haec promptitudo
ostendit quanta fuerit Abrahae fides. Innumerae
cogitationes venire poterant sancto viro in
mentem, quarum singulae eius animum mole sua
obruerent, nisi fide obduruisset. Nee dubium est
quin Satan inter noctis tenebras ingéntem curaruin
acervum Uli congesserit. Luctando paulatim eas
vincere, heroicae virtutis fuit. Ulis vero superatis,
statim se accingere ad explendum Dei mandatum,
imo mane surgere, ingenti miraculo non caret. Alii
tarn diro ac terribili nuncio prostrati concidissent,
et quasi exanimes obtorpuissent. Abrahae primum
diluculum ad festinationem vix satis est. Paucis
ergo verbis magnifiée extollit eius fidem Moses,
quum tarn brevi temporis spatio absorptam ab ea
tentationem narrât quae plures secum labyrinthos
trahebat.
4. Vidit locum. Nempe vidit oculis qui prius
arcana visione ostensus erat. Oaeterum ubi dicitur
levasse oculos, non dubium est quin significet Moses,
mire anxium fuisse toto triduo. Quod servos
suos subsistere iubet, eo consilio facit ne quasi deliro
seni et insano manum iniiciant. Atque hic se
profert eius animi magnitudo, dum cogitationes tarn
bene compositas et tranquillas habet ut nihil tumultuanter
agat. Quöd tarnen se cum puero rever-
5 IN GENE8IN. 316
surum dicit, simulatione et mendacio carere non
videtur. Quidam putant vocem hanc prophetice
ab eo fuisse emissam: sed quia certum est, quod
de semine Isaac suscitando promissum erat, nunquam
illi fuisse elapsum: fieri potest ut in Dei providentiam
recumbens, superstitem filium in morte
ipsa sibi proposuerit: ac sicuti clausis oculis ad
occidendum'filium pergebat, ita nihil absurdi est si
confuse in re obscura loquutum fuisse dicamus.
7. Pater mi. Hie novum tormentum erigit
Deus, quo saucium iam multis vulneribus Abrahae
pectus magis magisque excruciet. Neque enim
dubium est quin linguam Isaac consulto turn ad
blandam hanc appellationem fiexerit Deus, turn ad
interrogationem direxerit, ne quid ad extremam doloris
atrocitatem deesset. Hunc tarnen adhuc impetum
sustinet invicto animo sanctus vir: atque
adeo non turbatur in proposito cursu, ut ostendat
se penitus Deo affixum nihil admittere quod vel
eius fiduciam sollicitet, vel obsequium impediat.
Sed notare operae pretium est qualiter nodum insolubilem
explicet: nempe in asylum confugit divinae
providentiae, Deus sibi providebit. Hoc exemplum
nobis ad imitationem proponitur: quoties aliquid
praecipit Dominus, multa subinde occurrunt
quae nos débilitent, deficiunt nos media, consilio
destituimur, exitus omnes videntur praeclusi. Talibus
angustiis unicum remedium est, ne despondeamus
animos: si successum Deo permittimus, ut
viam per invia patefaciat. Nam ut Deo facimus
iniuriam, nihil ab eo sperantes nisi quod sensus
nostri percipiunt: ita non vulgaris illi honos a nobis
praestatur, dum in rebus confusis acquiescimus
tarnen in eius Providentia.
8. Et perrexerunt ambo. Hinc turn Abrahae
constantia, turn filii modestia perspicitur. Nam
obstaculo illo remissior factus non est Abraham:
filius autem in refellendo patris responso non institit.
Promptum enim erat excipere, quorsum
ligna et gladium attulimus sine pecude, si Deus
sacrificium sibi fieri mandavit? Sed quia certa aliqua
ratione, non oblivione patris, omissam esse victimam
reputat, quiescit ac silet.
9. Et venermt ad locum. Multa consulto praeterit
Moses, quae tarnen consideranda sunt lectoribus.
Ubi meminit altaris exstructi, continuo post
addit, ligatum fuisse Isaac. Atqui scimus tunc
mediae fuisse aetatis, ut vel patre esset robustior,
vel saltern par ad resistendum si viribus certandum
esset: quare vim reluctanti et invito allatam fuisse
non arbitror, sed potius ultro ipsum cessisse. Atqui
vix fieri potuit ut se ad mortem offerret, nisi divini
oraculi certior iam factuB: sed hoc sermone praeterito
tantum récitât Moses fuisse ligatum. Si quia
obiiciat supervacuum fuisse ligari, qui voluntarius
ad mortem oppetendam foret: respondeo, sanctum