volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

297
animalibus subest foecunditas, nisi quatenus vim
suam Dominus exserit, ut impleatur illud: Orescite,
et multiplicamini. In procreatione autem huinani
generis specialis refulget eius benedictio: ideo quivis
mulieris partus illius visitatio iure censetur.
Sed altius respicit hoc loco Moses, nempe quod
praeter usitatum naturae ordinem natus fuerit Isaac.
Nam communis gignendi ratio, et vis ilia quam
Dominus hominibus indidit, in Abraham et eius
uxore cessaverat. Ergo arcanam et insolitam Dei
virtutem, quae naturae lege superior est, Moses hie
commendat: neque immerito: magnopere enim refert
ut sciamus gratuitam Dei bonitatem tarn in
origine quam in progressu ecclesiae regnare: nee
aliunde nasci Dei filios quam ex mera eius misericordia.
Atque haec ratio est cur Abraham non
ante patrem fecerit quam probe exaruisset eius
corpus. Ac notandum est quod visitationem, cuius
meminit, in promissione fundatam esse dicit Moses,
Visitavit Iehova Saram sicut promiserat. Hip verbis
effectum annectit suae causae: quo magis perspicua
sit peculiaris Dei gratia, cuius specimen exstat in
genitura Isaac. Si tantum dixisset respectam fuisse
Saram a Domino, quum filium peperit, investigari
poterat altior causa. Àt nemini dubium est quin
gratuita fuerit promissio, qua donatus fuit Isaac
patri Abrahae, quum fructus sit eius adoptionis,
quae nonnisi merae Dei gratiae adscribi potest.
Ergo qui Dei opus rite et prudenter in generatione
Isaac reputare volet, necesse est ut a promissione
incipiat. Magnam quoque emphasim continet repetitio:
Egit Iehova cum Sara sicut loquutus fuerat.
Lectores enim quasi iniecta manu retinet, ut in
considerando tarn insigni miraculo insistant. Interea
Dei fidem commendat Moses, ac si diceret,
nunquam frustra vanis promissis lactare homines:
nee minus veracem esse ad praestandum quod promisit,
quam ad promittendum überaus est ac spontaneus.
2. Peperit Abrahae. Secundum tritum loquendi
morem hoc dictum est: quia mulier neque familiae
caput est, neque proprie sibi parit, sed marito. Sed
quod sequitur notatu magis dignum est, in senectute
eius, et iuxta tempus statutum, quod Deus praedixerat:
nam senectus Abrahae non parum illustrât
miraculi gloriam. Et iam tertio ad Dei verbum
nos revocat Moses, ut nobis semper occurrat veritatis
eius constantia. Tametsi autem communiter
Abrahae et eius uxori praedictum fuerat tempus,
nominatim tamen hie honor tribuitur sancto viro:
quia in eius praecipue gratiam data fuerit promissio.
Quanquam utrumque distincte habetur in
contextu.
3. Et vocavit Abraham nomen. Non intelligit
primum nominis autorem fuisse, sed retinuisse
quod prius ab angelo fuerat inditum. Sed haec
5 IN GENESIN. 298
obedientia laude digna fuit, quod non modo ratam
habuit Dei vocem, sed quod suas partes, quatenus
Dei minister erat, exsequutus est. Nam quod apud
eum deposuerat angelus, praeconio suo apud omnes
celebravit.
4. Et circumcidit. Eundem obedientiae tenorem
prosequitur Abraham, dum filio suo non parcit.
Quamvis enim durum illi foret, tenerum infantis
corpusculum vulnerare, posthabito tamen humano
affectu, Dei verbo obtempérât. Fecisse autem narrât
Moses sicuti iussus fuerat a Domino: quia nihil
pluri8 est quam sincerum Dei verbum habere pro
régula, nee plus sapere quam liceat. Haec praesertim
modestia in sacramentis exigitur, ne vel aliqua.
sibi fabricent homines: vel quae a Domino mandata
sunt, suo arbitrio in quernlibet usum transférant.
Videmus autem quam intemperanter hie pruriat
hominum libido: innumera enim sacramenta comminisci
ausi sunt. Et ne longius petamus exemplum,
quum Deus christianae ecclesiae duo tantum tradiderit,
papistae septem se habere iactant. Quasi vero
sit penes ipsos excudere salutis promissiones, quas
signis a se confictis sanciant. Quam multis vero
commentis polluta sint apud eos sacramenta, referre
supervacuum est. Hoc certe palam est, nihil illis
minus esse curae quam servare quod Dominus
praecipit.
5. Et Abraham erat centum annorum. Kursus
commémorât Moses Abrahae aetatem: quo melius
ad miraculi considerationem excitet lectorum mentes.
Etsi autem solius Abrahae mentio fit, meminerimus
tamen, hoc loco nobis eum proponi, non
tanquam libidinosum hominem, sed maritum Sarae,
qui ex ea legitimum semen extremo demum senio
procréa vit, quum steriles fuissent in vigore suo.
Nam in eo praecipue resplenduit Dei potentia, quod
quum ultra sexaginta annos sterile illis fuisset coniugium
effoetis iam et semimortuis subito nata est
proles. Sara vero, quo dubitationem, qua deliquerat,
compenset, nunc magnifiée quibus decet elogiis
praedicat Dei beneficium. Ac primo dicit datam
sibi a Deo esse gaudii materiam: nee vulgaris
gaudii, sed de quo sibi gratulentur omnes. Deinde
quo magis amplificet, mirantis personam induit ac
interrogat, Quis hoc nunciasset Abrahae? Quidam
istud, Êidébit mihi, ita exponunt, quasi cum pudore
dicat Sara se fore vulgi fabulam. Sed prior sensus
melius quadrat, Quisquis audiet, ridebit mecum,
gratulandi scilicet causa.
7. Quis nunciasset Abraham lactare. Futurum
verbum loco subiunctivi positum esse interpreter.
Sensus autem est, hoc nemini mortalium fuisse
venturum unquam in mentem. Unde constituit,
solum Deum autorem esse: et iam se ipsam ingratitudinis
damnât, quod tarde fidem habuerit narranti
angelo. Quia autem filios nominat in plurali