volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

165 COMMENTARIUS IN GENESIN. 166
4. Pertingat usque ad caelum. Hyperbolica est
loquutio, qua magnifiée per iactantiam-structurae,
quam moliuntur, altitudinem extollunt. Atque hue
pertinet quod mox attexunt, Paremus nobis nomen:
significant enim tale fore opus, quod miraculi specie
non modo spectantium in se convertat oculos, sed
passim usque ad ultimos terrarum fines celebretur.
Haec perpétua mundi dementia est, neglecto coelo
immortalitatem quaerere in terra, ubi nihil est non
caducum et evanidum. Ergo non alio spectant
eorum curae et studia, nisi ut sibi acquirant in
terra nomen. Haec tarn caeca cupiditas merito ridetur
a Davide (Psal. 49, 7). Ac praesertim quum
experientia (quae stultorum magistra est) posteros
maiorum exemplis edoctos non reducat ad sanam
mentem, sed furor serpat in omnes aetates. Notum
est illud Iuvenalis, — mors sola fatetur Quantula
sint hominum corpuscula. Atqui ne mors quidem
corrigit nostram superbiam, nee confessiönem miserae
nostrae sortis serio extorquet: nam saepe in
sepulturis plus eminet superbiae quam in pompa
nuptiali. Exemplo tamen hoc monemur quantopere
nobis expédiât humiliter vivere et mori. Atque
haec pars non est ultima verae prudentiae, quum in
media vita mors nobis yersatur ante oeulos, quae
nos ad modestiam assuefaciat. Nam quisquis
magnus esse in terra appétit, ubi contumeliosus
fuerit in homines, tandem sacrilega eius audacia
prorumpet contra Deum ipsum, ut gigantum more
coelum oppugnet.
Ne forte dispergamur. Vertunt quidam interprètes,
Antequam dispergamur: sed hoc non patitur
linguae proprietas: periculo enim quod instare credibile
erat occurrere cogitant : ac si dicerent : Fieri
non posse, ut crescente numéro omnes ipsos regio
ilia semper caperet: ideo exstruendum esse aedificium
quod illic stabile et perpetuum servaret eorum
nomen, quamvis in diversas plagas dispersi
forent. Quaeritur tamen unde Ulis futurae dispersionis
memoria. Coniiciunt nonnulli a Noah fuisse
monitos, qui mundum ad priora scelera et corruptees
revolutum cernens, spiritu prophetico horrendam
aliquam dissipationem simul praeviderit;
ac putant illi, Babyloniqs, quum directe Deo obsistere
non possent, oblique conatos esse poenam,
quae denunciata erat, avertere. Alii putant arcano
spiritus instinctu vaticina tos esse de sua poena, idque
praeter animi sensum. Atqui coactae sunt istae
expositiones : nee ulla ratio cogit, ad maledictionem,
quae illis infiicta est, trahere quod dicunt. Sciebant
terram esse conditam ut habitaretur, et ubique sua
ubera ad homines alendos porrigeret: et ipsa multitudo
eos docebat, fieri non posse ut diu tarn angustis
finibus manerent inclusi: quare ubi alio migrandum
erit, turrim volunt originis suae esse testem.
5. Descendit Dommus. Sequitur posterior pars
historiae, in qua doeet Moses quam facile Dominus
vesanos illorum conatus everterit, ac discusserit tqtum
apparatum. Neque enim dubium est quin
strenue aggressi sint quod animis praesumpserant.
Sed prius admonet Moses, dissimulasse aliquantisper
Deum, ut subita linguarum confusione inceptum
opus abrumpens, clarius iudicii sui specimen ederet.
Sic enim plerumque impios tolérât, ut non modo
quietus et cessanti similis multa eos nefaria machinari
sinat, sed laeto etiam successu promoveat impios
et perversos eorum conatus, ut eos tandem
altius praecipitet. Descensus enim cuius meminit
Moses, ad homines refertur potius quam ad Deum
quern scimus loco non moveri. Verum subindicat,
sensim et quasi lento gradu Deum apparuisse ultorem.
Descendit ergo Dominus ut videret, hoc est,
re ipsa patefecit sibi non esse incognitum quid
Babylonii tentarent.
6. En, populus unus. Quidam ita exponunt,
Deum conqueri de tarn praefracta hominum malitia,
ut se iusto dolore ad vindictam exstimulet: non
quod in ipsum cadant ulli affectus, sed ut discamus
non negligi ab ipso res humanas: et quemadmodum
invigilat saluti fidelium, ita intentum esse ad observandam
impiorum malitiam: sicut habetur Psalmo
34, 7: Vultus Domini super eos qui male faciunt,
ut succidat e terra memoriam eorum. Alii putant
comparationem esse minoris et maioris: ac si dictum
esset, Pauci adhuc sunt, et una tantum lingua
utuntur: quid igitur non audebunt, si ob multitudinem
in varios populos dispersi fuerint? Sed mihi
potius videtur subesse ironia: quasi Deus sibi difficultatem
prbponeret reprimendae illorum audaciae:
ut sit sensus, Populus hie firma conspiratione
agglutinatus est, eadem inter se lingua communicant:
qua igitur ratione frangi poterunt? Oaeterum
ironice subsannat stolidam et praecipitem eorum
confidentiam: quia dum vires suas aestimant impii,
nihil non sibi arrogant. Incipere istud, de quo loquitur,
sedulum conatum signât una cum violento
operandi fervore. Ita per concessionem Deus nullam
fore aedificii interruptionem dicit rebus ita compositis.
7. Agite, descendamus. Diximus per hypotypoBin
rem nobis depingi a Mose: quo illustrais sit
Dei iudieium. Proinde nunc inducit loquentem
Deum, qui pronunciat absque negotio dissipatum iri
quod illi nunquam putassent ullo modo tardari
posse. Talis autem est verborum sensus: Non
utar multis machinis: sed tantum sufflabo in eos,
ut confusis unguis ridiculi dissiliant. Quemadmodum
autem numerosa manu collecta moliebantur
usque ad nubes conscendere: ita ex opposito Deus
suas copias advocat, quarum obiecto praesidio arceat
ilium furorem. Quaeritur tamen quasnam copias
designet. Iudaei putant ad angelos haberi sermonem.
Sed quoniam nulla fit angelorum mentio, et
11*