volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

533 COMMENTARIES IN GENESIN. 534
payor eos a reditu deterreat, bona fide cum illis se
acturum promittit: atque ut id persuadeat, praefatur
se Deum timere : quae loquutio observatu digna est.
Loquitur certe ex intimo cordis sensu: se vero, quia
Deum metuit, rectum et veracem fore déclarât. Ergo
bonae probaeque conscientiae, ut cum hominibus
fidem et aequitatem colamus, principium et fons est
Dei timor. Apparet quidem interdum aliqua in Dei
contemptoribus probitas: sed quae cito in fumum
abit, nisi fraeno illo cohibeantur pravi carnis affectus,
metuendum esse Deum, quia futurus est mundi
iudex. Nam quisquis non cogitât reddendam sibi
esse rationem, nunquam ita integritati studebit quin
sequatur quod sibi utile esse putat. Quare danda
opera est, si a perfidia, dolo, crudelitate et omni
improbo nocendi studio puri esse cupimus, ut inter
nos vigeat religio. Quoties autem minus sincere
vel humaniter inter nos agimus, palam se prodit
impietas. Nam quidquid in mundo est rectitudinis
ac iustitiae, brevi elogio complexus est Ioseph, quum
dixit se Deum timere.
21. Et dicébat alter alteri. Insignis locus est,
quod filii Iacob in ultimas angustias redacti, admissum
ante annos tredecim parricidium revocant
in memoriam. Priusquam urgeret eos afflictio, torpebant.
Nupeï etiam retulit Moses de morte Ioseph
intrépide loquutos esse, ac si male sibi conscii non
essent. Nunc vero quasi ingredi coguntur in suas
consoientias. Videmus itaque ut rebus adversis examinet
Deus homines: et excussis blanditiis non
modo pungat eorum animos arcano metu, sed confessionem
extorqueat quam libenter fugerent. Atque
hoc genus examinis plus quam necessarium nobis est.
Mira est hominum hypocrisis ad mala tegenda:
quod si accédât impunitas, socordia duplicatur. Quare
nullum remedium super est, nisi ut affiictionibus et
poenis expergefiant qui torporem sibi inducunt,
quamdiu illis parcit Dominus. Aliquid ergo profecit
Ioseph, dum fratribus suis peccati sensum extorsit,
in quo secure sibi placebant. Et Dominus eorum
misertus est, integumentum auferens quo se nimis
diu fefellerant: siouti quotidie nos manu hominum
«astigans, ad tribunal suum reos citat. Quanquam
parum prodesset exerceri rebus adversis, nisi intus
«orda tangeret: videmus enim quam pauci, licet
durissimis poenis admoniti, peccata sua reputent:
nemo certe nisi invitus ad hanc notitiam descendit.
Quare dubium non est quin Deus, ut filios Iacob ad
poenitentiam adduceret, tain arcano spiritus instinctu
quam externa castigatione eos compulerit, ut peccatum
nimis diu sepultum sentire inciperent. Observent
etiam lectores non tantum arripuisse filios
Iacob quod propinquum erat, sed venisse illis in
mentem poenas divinitus varie peccatoribus infligi.
Et certe ut apprehendamus Dei iudicia procul oculos
•extendere convenit. Deus quidem interdum prae-
sentes de peccatis poenas exigens, ea velut in theatro
spectanda locat: saepe tarnen quasi aliud agens,
obscure velut ex tenebris peccata nostra ulciscitur.
Si tantum intuiti essent filii Iacob praesentem causam,
nihil aliud poterant quam obstrepere et conqueri
sibi fieri iniuriam: sequuta fuisset tandem
desperatio. Sed dum expendunt quam longe lateque
pateat Dei Providentia, omissa occasione quae
ante oculos est, ad loginquam causam ascendant.
Porro dubium est, dicantne se reos fieri super fratre
suo, vel fratris causa, an fateantur se pecoasse : nam
hebraicum nomen D^Dt^X ambiguum est, quia nunc
ad ipsum facinus commissum, nunc ad poenam.refertur
: sicuti latine piaculum, scelus et expiationem
significat. Ad summam rei parum refert utrumvis
eligas : peccatum enim agnoscunt in reatu vel poena.
Sed mihi simplicior et magis genuinus videtur hie
sensus esse, quod merito plectantur, quia tarn crudeles
fuerint adversus fratrem.
Quia vidimus angustiam animae dus. lustaDei
ultione fieri agnoscunt, ut suppliciter deprecando
nihil obtineant, quia inexorabiles fuerint ipsi erga
fratrem. Nondum Christus ore suo protulerat hanc
sententiam, qua mensura mensi fueritis, remetientur
vobis alii (Mtth. 7, 2): sed naturaliter tenebat misericordia
indignos esse qui fuissent crudeles: quo
magis cavere nos decet, ne ad tot scripturae minas
surdi simus. Horribilis est ilia denunciatio, qui obturaverit
aurem suam ad clamorem pauperis, vicissim
clamabit ipse, et non exaudietur (Prov. 21,13).
Ergo dum tempus est discamus humanitatem colère,
compati miseris, supplicibus manum porrigere auxilii
ferendi causa. Quod si quando asperius nos tractari
ab hominibus contingat, precesque nostras superbe
respui, tunc saltern nobis in mentem veniat
si quid parum clementer a nobis actum est: nam
etsi ante tempus sapere praestaret, est tarnen aliquis
profectus quoties nos superbe alii despiciunt,
reputare annon eandera in nobis duritiem experti
sint quibus nobiscum negotium erat. Prater, inquiunt,
in ultima necessitate supplex nobis fuit: repudiavimus
eius preces: haec igitur divina est talio
quod nihilximpetramus. His verbis testantur divinitus
regi hominum corda, ut vel ad aequitatem
flectantur, vel inflexibili rigore obdurescant: deinde
exosam esse saevitiam Deo, quia quum eius bonitas
per coelum et terram diffusa sit, et beneficientia non
homines modo impleat, sed brutis quoque animalibus
exposita sit, eius naturae nihil magis est adversum
quam ferociter abiicere qui fidem nostram.
implorant.
22. Et respondit Reuben. Quia conatus fuerat
eripere Ioseph ex fratrum manibus, ut patri salvum
restitueret, culpam eorum exaggerat, quod nullum
tunc sanum consilium admiserint: ac verba sic accipio
quasi nimis seram poenitentiam illis exprobret.
34*