volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

363 COMMENTARIUS IN GENESIN. 364
mendia. Nulla quidem talis suspicio cadere potuit
in Isaac: sed communis vitii invidiam sustinuit.
Unde colligimus quanto utilior nobis saepe sit et
magis optabilis mediocris fortuna, quae saltern
quietior est, nee tam exposita odiorum procellis, vel
sinistris suspicionibus obnoxia. Caeterum quam
rara et insolita fuerit Dei benedictio in augeildo
Isaac, hinc colligitur, quod eius opes tarn regi quam
populo formidabiles sunt. Oopiosa quidem a patre
haereditas illi obvenerat: sed Moses ostendit, ex
quo terram illam ingressus est, ita. brevi crevisse
ut incolis visus fuerit minime tolerabilis.
18. Et fodit ptdeos aquae. Primum videmus
sanctum virum tam odiosum fuisse vicinis, ut coactus
fuerit sibi recessum quaerere aquarum inopem.
Nulla autem aeque molesta et ad vitae usum incommoda
habitatio, quam quae aquarum penuria
laborat. Adde quod peeoris copia, et servorum amplitudo,
instar parvi exercitus, aquatione opus habebat:
quare videmus miris angustiis fuisse constrictum.
Quod autem baec ultima nécessitas eum
ad tentandam vindictam non instigat, singularis tolerantiae
signum est. Scimus enim ut saepe humanis
et modestis hominibus patientiam extorqueant
leviores iniuriae. Si quis vires defuisse obiiciat:
fateor quidem bello gerendo parem non fuisse: sed
quum pater Abraham quadringentos servos armaverit,
ipse quoque certe habuit servorum turmam,
quae vim a vicinis illatam facile repelleret. Caeterum
Bpes quam sequutus erat, quum in vallem
Gerar concederet, iterum illi repente abscinditur.
Sciebat patrem Abraham illic propriis puteis et a se
repertis usum esse: quanquam autem occlusi erant,
satis tarnen erat venas aquarum cognitas habere, ne
fodiendo laborem frustra impenderent. Porro quod
putei post Abrahae discessum obstructi fuerant, nine
colligitur quam parum gratus fuerit hospes incolis.
Quamvis enim puteis ipsorum regio melior reddita
esset, hac tarnen utilitate se privare malunt, quam
habere vicinum Abraham: ne qua enim commoditas
ipsum invitet, obductis puteis viam illi quodammodo
praecludunt. Mos veteribus fuit, si quern volebant
exstinctum et resectum ab hominum soGietate, interdicere
aqua et igni: Philistini ut e sua vicinia
Abraham submoveant, ei subtrahunt aquae elementum.
Vocavit eos nominibus. Nova puteis nomina
non indidit, sed quae imposita fuerant a patre suo
Abraham in usum restituit, ut hac memoria vetus
possessio renovaretur. Sed superveniens violentia
mutare nomina ipsum cogit, ut saltern monumento
aliquo testatam faciat, ac Philistinis exprobret quam
fecerant iniuriam. Nam quum puteum unum vocat
Iurgium vel Rixam, alterum Hostilitatem, iure vel
honesto titulo possidere negat quod hostiliter vel
praedonum more rapuerint. Interim reputare con-
venit, inter istas rixas non minus asperum fuisse
illi certamen cum siti et aquae inopia, qua ilium
conficere tentabant Philistini. Sic enim texenda
est historia. Primum suo more breviter perstringit
Moses rei summam, quod scilicet Isaac in animo
habuerit puteos olim a patre inventus rursus sibi
aptare, et quasi postliminio repeterè amissam possessionem.
Deinde fusius exsequitur, quum opus
aggressus foret, suo labore inique fraudatum esse.
Quod autem in tertio puteo gratias Deo agit, et
Latitudines ideo appellat, quod per Dei gratiam
liberior aquae copia nunc suppetat: specimen est
invictae patientiae. Ergo quamlibet duriter vexatus
fuerit, quum tarnen molestiis defunctus tam placide
gratias agit Deo, et eius bonitatem célébrât, se inter
médias turbas compositum et sedatum animum retinuisse
ostendit.
23. Et ascendit in Beer-seiah. Sequitur uberior
consolatio, et ad recreandum sancti viri animum
plane efficax. Quod tranquillo puteo fruitur, inde
iam agnoscit propitium sibi esse Deum. Sed quia
apud fidèles plus habet ponderis una vox Dei, quam
bonorum omnium congeries: non dubium est quin
laetius oraculum hoc exceperit Isaac, quam si mille
nectaris rivi fluxissent. Et certe Moses consulto
gratiam hanc, quod eum Dominus verbo suo erexit,
magnifiée commendat, quo discamus reliquis Dei
benefieiis ita suum honorem tribuere, ut palmam
semper obtineat paterni amoris testimonium, quod
nobis verbo suo reddit. Victus, vestitus, bona valetudo,
pax, et alii prosperi successus divinae bonitatis
gustum nobis praebent: sed quum familiariter
nos aÜoquitur, ac diserte pronunciat se esse patrem,
illic vero est quod nos ad satietatem penitus reficiat.
Quaenam migrandi causa fuerit ut Isaac ascenderet
Beer-seba in vetus patris hospitium, non explicat
Moses: fieri potest ut Philistini subinde eum lacessere
non desierint: atque ita sanctus vir implaoabilis
eorum malitiae pertaesus, longius discesserit.
Temporis quidem circumstantia probabile facit, moestum
et anxium fuisse. Ex quo appulit in locum
ilium, prima nocte Deus illi apparet: hie notatur
aliqua temporis opportunitas. Porro quoties antehac
retulit Moses Deum apparuisse Abrahae, simul docebat
sanctum virum vel gravibus curis torqueri,
vel perplexum teneri in aliquo timoré, vel demersum
esse in tristitia, vel post multas aerumnas
quasi lassitudine confectum: ut constaret tempestive,
sicuti poscebat nécessitas, manum a Deo illi porrectam,
ne malis succumberet. Ita nunc ad Isaac
venire interpretor, ut varus miseriis defessum et
semifractum instauret.
24. Et visus est ei lehova. Visio haec (sicut
alibi diximus) praeparatio fuit, ut Deum attentius
audiret, ac certior fieret sibi negotium esse cum
Deo: sola enim vox minus habuisset energiae: ap-