volumen xxiii. - Archive ouverte UNIGE

429 COMMENTARIUS IN GENESIN. 430
quod metonymice deos vocarent imagines repraesentandi
Dei causa confictas.
31. Et respondit Iahacdb. Breviter deluit
utrumque accusationis caput: de furtivo discessu
modeste se ac verecunde excusat, quia veritus fuerit
ne spoliaretur uxoribus. Hoc autem modo partem
culpae in se suscipit, quia satis habet a concepta
malitia se purgare. Non disputât rhetorice
an furtim discedere licuerit, sed in medio relinqüit,
vitiosusne fuerit ille timor. Hanc modestiam imitari
discant omnes filii Dei, ne immodico tuendae
famae studio ad contentiones prosiliant: sicuti multos
videmu8 de nihilo saepe tragoedias movere, dum
nihil, quantumvis leviculum, sibi obiici sustinent.
Hac igitur excusatione contentus fuit Iacob, dum
se nihil scélérate egisse probat. Sequitur alterius
capitis defensio, in qua Iacob fiduciam suam ostendit,
morti adiudicans apud quem deprehensum fuerit
furtum. Et loquitur quidem ex animo: sed si
comporta tune fuisset veritas, necesse erat ipsum
levitatis suae pudere. Quanquam ergo sibi non
male conscius est, nimia tarnen festinatione peccat,
quod non prius sedulo inquirit quam de re sibi
dubia pronunciet. Debuerat tarn uxores quam filios
vocare, et a singulis sciscitari ut res haberet. Persuasus
quidem est tarn bene moratam se habere
familiam ut nulla in eius mentem veniat furti suspicio,
sed disciplinae suae non ita confidere debuit
quin metueret, ubi crimen obiicitur. Quare discamus
de rebus incognitis suspendere iudicium: discamus
item pro aliis non spondere, ne temeritatis
nostrae sero nos poeniteat. Adde quod hinc etiam
factum est, ut pollutio, quae statim exterminari potuit,
diutius substiterit in domo Iacob.
32. Quod Rachel furata esset Deos. Narrât
Moses quomodo suum furtum occultaverit Rachel,
nempe quod insidens idolis, menstrua se pati simulavit.
Quaeritur autem, pudorene an pertinacia id
fecerit. Probrosum erat in furto deprehendi: timebat
etiam gravem mariti sententiam. Mihi tarnen
probabile est, non tam pudorem apud earn valuisse
quam obstinatum idololatriae studium. Nam scimus
quantopcre mentes hominum dementet superstitio.
Ergo quasi incomparabilem thesaurum nacta
foret, quidvis sibi potius tentandum esse ducit quam
ut eo privetur. Quin etiam patris et mariti offensam
mavult incurrere quam abiicere superstitionis
materiam. Dolo etiam accedit verborum mendacium,
ut multiplici reprehensione digna sit.
36. Et ira fuit ipsi Iahacdb, et iurgatus est.
Peccat iterum Iacob, litigans çum socero de re non
satis comperta, et crimen ei calumniae perperam
impingens. Quamvis enim suos omnes putaret esse
extra noxam, sua tarnen negligentia deceptus est.
Sibi quidem moderatur, quod expostulans cum Laban
non certat conviciis: sed in eo excusabilis non
est quod suscipit totius familiae causam, quum extra
noxam non esset. Si quis metu retentum fuisse
excipiat, quoniam magnam comitum manum secum
adduxerat Laban, res ipsa ostendit animi potius sui
modestia ita compositum fuisse. Libère enim resistit,
nec ullum ostendit formidinis signum: tantum
a maledicendi protervia abstinet, deinde subiieit
iustas sibi causas suppetere cur accuset Laban: non
quod recriminandi animo contra socerum velit insurgera,
sed quia utile erat cognatos et comités
Laban omnium fieri testes, ut ex longa tolerantia
Iacob eius integritas melius pateret. Commémorât
autem Iacob non modo se fidum fuisse gregis custodem,
séd laborem quoque suum Dei benedictione
prosperum fuisse: addit praeterea se multatum
fuisse omnibus damnis. In quo Laban magnae iniquitatis
insimulat: neque enim Iacob ultro soceri
sui avaritiam et rapacitatem oblatis fomentis accendere
debuit, sed coactus cessit eius iniuriis. Quum
dicit somnum suum ab oculis fugisse, non tantum
significat noctes se duxisse insomnes, sed luctatum
esse cum ipsa natura, ut débita quiète se fraudaret.
42. Nisi Deus patris mei. Hic Dei gratiae adscribit
Iacob quod domum non redeat prorsus vacuus,
quo non solum exaggerat peccatum Laban,
sed occurrit obiectioni quae videri poterat eius querimoniis
adversa. Quod ergo dives est, soceri benignitate
factum esse negat, sed se a Domino respectum
esse testatur: ac si dixisset: Per te non
stetit quin mihi ulterius noceres: sed Deus quem
habui propitium, tibi obstitît. Iam quum Deus non
sit patronus malae fidei, nec improbos iuvare soleat,
inde cognoscitur integritas Iacob, quod Deus
se eius vindicem interposuit. Notandum autem est
quod Deum Abrahae nominatim ab omnibus dus
fictitiis separans, non alium esse verum Deum admonet:
quo simul demonstrat se verae pietatis esse
cultorem. Timorem Isaac passive accipe pro Deo
quem Isaac reverebatur: sicut, propter reverentiam
quae illi debetur, vocatur timor et tremor populi
sui. Et paulo post eodem capite similis loquutio recurret.
Pii autem Deum sic timent, ut minime
horreant ad eius conspectum, sicut reprobi: sed
trépidantes ad eius iudicium, sollicite coram ipso
ambulant. '
Afflictionem meam, et laborem manuum mearum.
Hoc dictum est ex pietatis sensu, quod Deus afflicto,
et fideliter probeque se gerenti opem tulerit.
Ergo ut nos favore suo sublevet Dominus, discamus
officio nostro rite defungi, nonfugiamus legitimus
labores, multis etiam molestiis pacem redimere ne
detrectemus. Deinde si duriter et inique nos tractent
de quibus bene erimus meriti, in spe et silentio
feramus crucem nostram, donee succurrat nobis
Dominus: neque enim ad extremum usque nos deseret,
sicuti toties testatur scriptura. Diserte vero