Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

9
de experiencia nos han ensefiado, es a darle un nombre mas vasto, mas próximo de nosotros, más
flexible, mas dócil a la espera y a lo imprevisto" 6 .
Lizardiren 1930ko Bergarako hitzaldian, "Eusko Ikaskuntzaren Bostgarren Batzarra" izenekoan,
Maeterlinken La vie des abeille etik harturiko behin eta berriroko aipamenak egiten ditu, egilearen
izenik aipatu gabe, eta 1933ko "Txindurriak" saioan Maurize Maeterlinken Les fourmis (1930)
liburuaren mamia jasotzerakoan eginiko sarrera bibliografikoan, arteaz duen ikuspuntua idazle honen
ikuspuntu filosofiko orokorrarekin harremanetan jartzen duela ikus daiteke .
Lizardik, Maeterlinkek bezala, naturaren misterioa, "izkutu-izkutuko arrigarria" miresten du eta
enigma horren zentzua ikertzea jotzen dute giza-bizitzaren benetako helburu "organikoa" . Naturaren
errealitate txikienetan bilatzen dituen egia txikien bitartez egia nagusi horren nondik-norakoa
igartzea eta pentsamendu horren edertasunaz gizateria aberastea da gizonaren betebeharra . Horra
Lizardiren idealismoa .
Lizardik ideia literarioen abiapuntutzat hartzen duen ikuskera, beraz, ikuspuntu filosofiko eta
erlijiosoaren esparru berean kokatzen da, eta horregatik, aurrerago aztertuko dugunez, Lizardik
olerkariaren funtzioa gizartearekiko harremanetan ikusiko du, Maeterlinken ustez, gizakion funtsezko
betebehar izpirituala, horixe bait da :
"Y así como está inscrito en la lengua, en la boca y en el estómago de las abejas que deben
producir miel, está incrito en nuestros ojos, en nuestros oídos en uestras médulas, en todos los lóbulos
de nuestra cabeza, en todo el sistema nervioso de nuestro cuerpo, que hemos sido creados para
transformar lo que absorbemos de las cosas de la tierra en una energía particular y de una calidad única
sobre este globo . Ningún ser que yo sepa, ha sido dispuesto para producir como nosotros ese fluido
extrafio, que llamamos pensamiento, razón, alma, espíritu, potencia cerebral, virtud, bondad, justicia,
saber, pues posee mil nombres, aunque no tiene nada mas que una esencia 7 .
Izadiaren misteriaren magalean kokatzen den poetaren ikuspuntuak naturaren elementu
ezberdinetan, zehazki txindurri eta erletan, txori, lore eta zuhaitzetan gizakietan ikusten dituen
jokamolde berak ikusten ditu :
"Badirudi maiz txindurria gu bezalaxe, sen itsuari ala bere asmamenari, zeri jarraiko, artega ta
zalantzan ote dabillen" . 8
Izan ere, Maeterlinkek bezala, erle eta txindurrien elkartasun horietako barne-antolamenduan giza
taldeentzako eredugarri litzatekeen errepublika modua, "erriketa-eredu bikaña, gizartean beiñere
ezagutuko ez degun bezain egokia ta osoa" ikusten duela .
Ene ustez, Maurize Maeterlinck idazle belgiarraren liburuak ezagutzen zituela jakiteak argitzenn
du Lizardik naturarekiko hartzen duen ikuspuntua 9 : biziaren bilakaerari zentzua ematen dion
pentsamolde egituratzailea da . La vie des abeilles delakoan azken ondoriotzat esaten dena gauzatzen
duen poetika eraikitzen du Lizardik, hain zuzen ere bizitzaren enigmari zentzua bilatzen jarduteak
bere bizitza pertsonalari ere zentzua eman liezaiokeelako :
"Del mismo modo que las abejas van de flor en flor recogiendo más miel de la que necesitan para
ellas y sus hijos, busquemos también, de realidad en realidad, todo lo que pueda alimentar esa llama
incomprensible, a fin de hallarnos dispuestos a todo acontecimiento con la seguridad del deber
orgánico cumplido . Alimentémosla con nuestros sentimientos, con nuestras pasiones, con todo lo que
MAETERLINK, M .; La vida de las abejas (1901), Losada, Buenos Aires, 1990, 147 . or . (6. arg .)
Ibidem, 180 . or .
LIZARDI, X. ; "Txindurriak", K-L 407 . or .
Ikus Lizardiren naturaganako hurbilketaz, AITZOL. «Urte giroak"in Euzkadi, 1932-6-15, eta MITXELENA, K . ;
"Biotz-Begietan" . Lizardi'tar Xabier. Olerkiak" in Egan, 1956 (2), 84-86. or.
88