Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

2.3.1.2 Modernitatea erasokorra
Lizardik ezjakinaren plantak egiten ditu arte berri honen aurrean, zuhurki baina ironiaz begiratzen
dio mogimendu honi . Arte berriaren zalea ornen den adiskidearen aldean "zaharrago"aren papera
hartzen du Lizardik beretzat ;
"Mi interlocutor era un joven muy culto que no ha alcanzado a contemplar -como yo- el
poniente de la decimonona centuria" 76.
Arte berriaren aurrean harritua egoteko duen aitzakia bakarra hain gaztea ez izatea da, hots, 32
urte izatea alegia . Aurreraxeago ikasketak ere eredu zaharrekoak egin zituela erantsiko du, ezintasun
horren barkagarritzat :
"Cuando uno ha cursado el bachillerato antiguo -bien haga de ello muchos años- . . ." 77 .
Lizardik "armada de hormigón" 78 dagoela iruditzen zaion gaztediaren aurrean, zahartzat,
seniortzat jotzen du bere burua, eta hori dela eta, modernitatearen aurrean duen defentsibazko jarrera
hori bidezkotzen duela esan daiteke . Modernitatearen mogimendua "erasokorra" edo jarrera
defentsiboak eragiten dizkion mogimendua da, bere kultura eta bere hizkuntza suntzitzeko arriskuan
jartzen dituen "zanpagailu" berdintzailea dela esaten du .
Azpimarratzekoa da komunismoaren aipamena liburuaren biltorrian bakarrik egin bazuen ere,
kubismoaren aipamena, hogeigarren mendea "el siglo del cubismo" dela beste behin ere aurki
daiteke arestian aipatu dugun artikuluan .
Aipamenak kubismoarekin berarekin baino gehiago, kubismoa modernitatearen lehen errenkako
mogimendu iraultzaileena eta arte alorrekoa izatearekin du zerikusia .
Lizardik kontrastea azpimarratzea du helburutzat, mogimendu aurrerazaleenak eta bortitzenak
gertatzen ari diren unean jazotzen ari dela, hain zuzen ere, munduko hizkuntzarik zaharrenetako baten
loratze mogimendua .
Kubismoaren aurrerazaletasun eta berritasunarekiko kontrastean dago euskal hizkuntzaren
zahartasuna . "Cómo decaen las lenguas culturales" izeneko artikuluan esaten du, hain zuzen ere,
modernitatea bizienik dabilen, sendoena den kubismoaren aroan gertatzen ari dela hizkuntzarik
zaharrenen eta ezetsienen berritze eta aldarrikatze mogimendu bizia .
Beraz, kubismoaren izenez adierazi nahi duena zera da, mogimendu erradikalenak gertatzen ari
diren unean, modernitateak zaharraren suntsipena eskatzen ari dela dirudien unean, ustegabean,
azpiratuek aukera bat izan dezaketela nabarmenerazi nahi du, eta izan ere, badutela izan munduan
barrena .
Kubismoaren aroa deitzen duen garaia euskal kulturari hil ala biziko erronka egiten dion
errealitatea da Lizardirentzat. Mundu berria uniformatzera jotzeko arauari lotzen bait zaio nonbait .
Eta mundu osoan tankera berdineko bizimodua, lanmodua eta pentsamodua hedatzen doan era
berean, hizkuntzen arloan ere joera bera jarraituko dela egia itzurezintzat aurkezten da.
Badu ordea, itxaropen izpia ekkrtzen dion beste fenomenu bat, erromantikotasun atzeratutzat jo
ohi duten indar batek Europaldean azken mendeotan zanpaturik eta galbidean ziren hizkuntzen
berrindartzea ckarri du . Modernitateak dakarren itxaropen aukera horrek euskarari onuragarria zaion
76
77
78
Ibidem., K-L 140 . or .
Ibidem., K-L 142 . or.
Ibidem., K-L 142 . or.
1 1 0