Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lehen bost kasu hauetan begi bistakoa dirudi olerkiariak parentesi artean kokaturik emandako
azalpenak objetiboak, informazio emateko helburuz eginak direla, beste gabe . Denak parentesi artean
kokatuak dira, Espainiako antzerki klasikoan eginiko "aparte"en gisako direlarik .
G) "(Maitagarriari, betazal-ertzetan,
oskorriak dirdai, nonbait malko-intzetan,
ta mutillak, ipui bat asma dio
laztanari leen-poza itzul balekio . . .)
(AG 21-24, 307)
Lehenengo bost horien antzekoa dugu Arrats Gorri olerkiaren lehen partea eta bigarrenaren artean
kokaturiko aparte moduko honek . Lehen eskena batean bi maitaleen arteko elkarrizketa azaldu ostean
olerkariak mutilak neska alaitzearren kondaturiko ipuinari ekin baino lehen tarteko ahapaldi hau
kokatu du . Azalpena ematezko intzisoetan luzeena dugu hau, ahapaldi osoa hartzen duelarik, baina
bigarren multsoan biltzeko asmoa dudan irudia sortzezko helburuz sarrerazitakoen antzik ere badu,
maitagarria negar egiteko zorian dagoela deskribatzen duelarik . Izan ere erdi-bidezkotzat jo
genitzakeen zenbait kasu ere bai bait dira, hors azalpena ematez bat, irudia ere sarrerazten dutenak :
H) "Or pago bat, lerden-aski,
igazko apaingarriak
(gaur orbelgorriak)
oso yaregin nai-ezik,
nola baituten oi
neskazar ezin-etsiak"
(BiL 15-19, 141)
I) "Ta, beeko gaiok agor-ezkeroz,
Iguzki'k ezin urtuzko egoz
(Ikar ek ez bezelakoz)
goazeman zerura igoz,
izar urdiñetaraiñoko asmoz!"
(EB 75-80, 183)
J) "Txolarretxo, txolarre,
Paris-erdikoa :
Bourse'ko iskanbilla
(gizon zoro batzarre)
ez ote naikoa
i izutzeko, axolakabe biribilla ?"
(PT 1-5, 97)
H) adibidean metaforikoki azaldu duen hostoen aipamena "igazko apaingarriak" zehazteko
asmoz jarria dirudi "(gaur orbel gorriak) ", baina, aldi berean, irudiaren kolore eta texturaren bitartez
urtaroan zehar aldaturiko, endakaturiko hostoen aldaketaren kontrastea azpimarratzen du .
I) adibidean berriz, jadanik irudiak hain betebehar fiintzionalik ez du . Esana du "Iguzkik ezin
urtuzko egoz" joan behar dutela, beraz Ikaroren mitoari eginiko alusioak azalpena ematea baino
areago irudia sortzea du helburutzat, gehiago garatzeko asmorik ez duen irudi azkar eta
iradokikorraren gisa .
Esate baterako, K) adibideak ere, Bourse'ko iskanbilaren arrazoia emateaz gain, inurriak bezala,
azoro" dabiltzan gizonen irudia aurkezten digu, txolarrearen patxararekin gehiago kontrajartzeko .
K) "Amonatxo! Bakarrik
3 1 0