Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

gabeko, kamuts bilakatzen dira, norentzat, zeri erantzunez eta zein ingurumaritan idatziak izan ziren
ez dakien gaur egungo irakurlearentzat .
Zehaztasun horiek argitzearren eginiko lanaren fruitu izan ziren 1983an Lizardiren omenezko
Jakin aldizkariaren «Lizardiren olertia" izeneko 29 . ale monografikoan argitaratu nituen "Aitzolen
proiektu kulturalaz" eta "Lizardiren poetikaz" 2 izeneko saio-lan laburrak, hoien iturri argitaragabea
den "Lizardiren olerkigintzaren azterketa formal bat" izeneko ikerketa-lana burutu nuelarik 1980-81
ikasturtean .
Bide berari jarraiki, Itz-Lauz liburuan agertzen ziren idazlanen jatorrizko taxuera
berreskuratzeari eta han jasoak ez ziren kazetari-lan guztien bilketa lanari heldu nion .
Euskarazkoak eta erdarazkoak bildurik 113 artikulu dira denera eta bi hitzaldi : Arrasate eta
Zumaiakoa; horietatik 22 eta bi hitzaldiak soilik hautatu zituen Joseba Mirena Markiegik 1934ko
bildumarako 3 eta Antonio Ma Labaienek 1972an 4 1934koaren berrargitaralpena soilik egin men .
Itz-lauzerako hautaturiko euskal artikuluen balore literarioa Lizardiren artikuluen artean mailarik
hoberenekoa zen . Baina horrezaz gain, zuten balore dokumentala berreskuratu asmoz, jatorrizko
bertsioetara jotzean aurkitu nituen gainerako 87ez osaturik, Lizardiren kazeta bidezko iharduna askoz
hobeki nabarmentzeko era eskuratuko nuela iruditu zitzaidan . Honela ekin nion egunkariz-egunkari
eta aldizkariz aldizkariko bilketa lanari .
1987an eta Erein argitaletxearen bitartez eman nituen ezagutzera Lizardik egunkari eta
aldizkarietan 1927-1933 bitartean argitaraturiko artikulu guztiak .
Artikulu bilketa exhaustiboa egin nahi izan nuen gaur eskuartean duzuen tesi lan honen lehen
oinarri gisa.
Liburuaren hitzaurrean azaldu nuenez, Xabier Lizardi. Kazetari-lanak 5 izeneko artikulu bilduma
zenbait urteko ahaleginen fruitu zen . Guda aurreko egunkariak sakabanaturik zeuden liburutegietako
egunkarietatik aldatu nituen banan-banan, kasurik hoberenetan fotokopiak eginez, eta okerragoetan
berriz, eskuz idatzi nahiz magnetofonoz grabatu eta azkenik, makinaz idatzi nituelarik. Ondoren
sailkatu, azpi ohar argigarriak egin, hitzaurrea eta aurkibide kronologiko eta tematikoa prestatu,
okerrak zuzendu . . . Zenbait urtetako ahalegina eraman zidala egia bada ere, ez nuen lana bere horretan
amaitutzat . Bilketa lanak azterketa sakonagoetarako bidea eskeintzen zidalako ustean niharduen .
Bere horretan Lizardiren kazetari-lanen edizio kritikoa prestatzeak Lizardiren idazlan poetikoak
ikuspuntu berri batetik aztertzeko tresna eskuratu zidalakoan ekin nion lanari eta horrenbestez,
aipatzen ari naizen liburu hori tesi honen eranskintzat aipatzea bidezko eta are beharrezkoa iruditu
mit . Hauxe da, bada, eskuartean duzuen lanaren etorkia eta asmo nagusiaren azalpena .
Bestalde, 1987ko urtean eman zituen azkenik ezagutzera Lino Akesolok Lizardiren gaztetako 18
poema ezezagun Zornotzako karmeldarren liburutegian gorderiko 1818tik 1923arteko Euzko Deya
aldizkarietan bilduak 6 .
Osatutzat eman zitekeen, beraz, Lizardiren poemagintza osoari buruz egiteko beharrezkoa zen
poemario osoaren "corpus"a, eta, ondorioz, kazetari-lanetan, gutunetan eta gainerako informazio
2
3
4
5
6
OTAEGI, L . ; «Lizardiren poetikaz" in Jakin, 29, 1933(urria-abendua), 39-52 . or . eta «Aitzolen projektu
kulturalaz" in Jakin, 29, 1983(urria-abendua), 18-27. or .
LIZARDI, X. ; Itz-lauz, Euskaltzaleak, Donostia, 1934 .
LIZARDI, X. ; Itz-lauz, Edili, Donostia, 1972.
OTAEGI, L ; "Hitzaurrea" in Xabier Lizardi. Kazetari-lanak, Erein, Donostia, 1987, 15-37 . or.
AKESOLO, L . (cd.) ; "Lizardi gaztearen olerki-mordoa" in KarmeL 180, 1987(1), 6-15 . or; "Lizardi zanaren beste
lau olerki" in Karmel, 181, 1987(2), 25-32 . or. ; "Lizardi-ren gaztetako olerkiak (Azkena)" in Karmel, 183,
1987(4), 57-64. or.
3