Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lizardik «perfekzioa iristeko erabateko afana" duela aitortzen du, ordea, eta honetan
olerkigintza modernoak ezaugarri orokortzat duen nahikaria adierazten du.
Erromantikoen artean, sentimenduen exaltazioa inspirazioaren indarrak emantzat justifikaturik
badago, modernoentzat, Lizardiren garaikide diren 27ko belaunaldikoentzat estetikozaletasunaren
aldarrikapenak, formaren aldetiko guztizko perfekzioaren bilaketak ordezkatzen du
"jainkoengandiko inspirazio"aren kontzepzioa .
Horregatik, edizio kritikoan zehatz-mehatz jarraitu daitekeenez, maila metrikoan nahiz
morfosintaktikoan bilakabidea eragin zion perfekzio nahi honek .
4 .4 . EUSKAL ESTETIKARI DAGOKION KANONA SORTZEAREN BIDETIK
Aipaturiko herriarekiko betebeharraren esparruan, eta aipatuak ditugun presupuestu teorikoetatik
Lizardik sumatua duen euskal estetikaren araberako poetika egiten du . Irakurketek, azterketek,
obserbazioek euskal nortasunari dagokion estetikaren perfila hartzen du zutabetzat eta haren araberako
poetika sortzen du, sarritan berezkoak dituela aitortzen dituen joeren aurka eginik .
Trinkozaletasunaren hautapena egitean, berezko zuen prolijotasuna apurka-apurka menderatzen
ikasi zuen bezala, sentimentuaren adierazpenari dagokionez ere antzerako prozesua jarraitu zuela esan
genezake .
Berezko zuela aitortu zuen joera sentimentalari hesiak jartzea ere teorikoki "el sentimiento de
corte vasco" hitzez zedarritu zuen irizpidearen menera hez¡ zuela pentsa daiteke : alegia, bere garaian
hain euskalduntzat jotzen zen lakonismoa, hitz gutxiko izatearen irizpideari egokitu nahirik bere
kanon estetikoa .
Esanarekiko adostasunez, lehen epeko olerkietan gailentzen den maitasun sentimenduen
ingenuitatea eta ideien sinpletasuna izkutatu egiten da helduaroan . Gertakizun biografikoen
ondoriozko sentimenduen sakontzearekin batera, 1925-27ko epean agertzen diren desengainoaren
olerkiak ideia poetikoen trantsizioaren lekuko dira eta sentimendu adierazpenari dagokionez, efektu
sarkorragoa lortzen dute .
Osagarri erretorikoez erantzi eta benetakotasuna, taxuera "sintzeroagoa" ematearren, Aldakeri
olerkian antzeman daiteken bilakaerak batez ere sentimenduen adierazteko molde honi eragiten dio .
Sentimendua idaroki egiten du zuzenean aipatu baino gehiago . Zuzeneko elkarrizketak, irudien
bitartezko zeharkako aipamenak, intzisoak . . . dira azken bertsioan lehenengoetako aipamen eta
sentimendu deskripzioak ordezkatzen dituztenak .
Beraz, trinkozaletasuna nahiz sentimendu eutsi, neurtu eta adierazmodu lakonikoaren hautapena
Lizardik osatu nahi zuen eredu edo kanon estetiko moderno eta euskaldunaren moldaketaren
adierazbide formalak dira, eta teoriko nahiz praktikoki konprobatu ahal izan dugunez, Lizardik
berak elaboraturiko poetikaren ardatz nagusiak .
5 . "BIOTZ-BEGIETAN" ETA LIZARDIREN LIRIKA OSOAREN PERSPEKTIBA
5 .1 . BIOTZ-BEGIETAN MODERNITATEAREN "PRIMITIAE"
Biotz-Begietan liburuari Lizardik berak ipiniriko biltorriak azpimarragarria den definizio bat
eskaintzen digu bere poetikaren zentzuaz: kubismoaren eta komunismaoren aman, hots, gizarte eta
arte mogimendueran den-dena iraultzeko kinkan dagoen unean, modernitate-saio bat egin du berak
euskara bezalako hizkuntza zahar batean.
3 3 9