Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

egotzi zaizka taldean .
Ipuian atal berri baten hasierari dagokiona, olerkian bi "zubi" gisa eratua da: bi ahapaldi hauek
jasotzen dute, mamiz, ipuinaren zati hau, baina lehenak olerkiaren II partearen lehen atala amaitzen
du eta bigarrenak bigarrenari hasiera ematen . Beraz, dramatismo bereziaz ematen dio amaiera II .
partearen lehen atal honi, hiru ahapaldi osatu ditu esklamazio eta itaun erretorikoez .
Berriro ere olerkian ipuineko esaldi luzeek adierazirikoa laburturik eta hitz konposatu aditibo
baten bidez (gose+neke) eraso duten bi osagarriek auldurik, "elur gainean etzin da" dio olerkiak,
ipuian lehenaldian kontaturikoa : zebillen, zeukan, etzuen, zuen, oroitzen zan, zerauntsan . Olerkian
askoz aditz gutxiago daude,-orainaldian daude, eta txoria lehen aditzetako sujeto aktiko eta eragile
bazen ere, orain kanpotik datozkionek eraginda dabil :
gose-nekeak auldurik > etzin da geldiak deituta
gogapen negargarriak
egotzi zaizka taldean-> berari
Txoriaren inguruko elementuak, kasu honetan esango genuke behar fisiko eta izpiritual
abstraktuak gorpuztu egiten direla, eta pasiboa den txoria hartzen dutela objetu gisa, geldiak, berez,
"txoria geldirik egoteak" abstraktizatu egiten da, orokortu eta zentzu konkretu hartatik gertakizun
orokor bilakatzen da. Lizardiren beste poema batean : Uda: "geldiak gizendu, egonak goza, nagiak
noizpait jalkiaraz bitza . . ." (Baso Itzal 20-22, 157) .
Egotzi aditzaren semantikan dagoen biolentziaren objeto dela txoria, gogapen negargarri horiek
ere eraso egiten dute, eta gose-nekeak berak baino erakosorrago dira, mingarriago . Aldea dago, ez
da hautapen arbitrario bat sortu nahi den ezberdintasun nagusi baten lehen pausu baizik: txoria neguak
baino gehiago lehengo biguntasunaz gogoratzeak, eta maitasun ukatuak hilko dute .
(1929EE) (1925BB)
Iñoiz ikusi dezute tximirritarik,
iltzeko yausitakoan,
xomorroakldagoan xomorroek yana nola dagoen
azkenak egin eziñik?
Konparaziorako ekarri duen eszena lazgarriaz Lizardik metafora egiten du : "gogapen
negargarriak" xomorroak dira, xomorroek tximirritari bezala, txoriari bakean hiltzen uzten ez
diotenak. Ahapaldi honek ez du parekorik ipuinean, eta 1925 urte inguruko gaiekin du zerikusia,
lehen epeko olerkien tankerarekin baino .
Ahapaldi honetan, 1927 .ko beste poema batean, garatuko duen gai baten ohiartzuna entzun
daiteke: tximirritarena, heriotzaren gaia, ametsen heriotzarena tximirritaren kasuan hil nahia eta ezin
hilaren arteko borrokaren adierazle dugu txoriaren eta tximirritaren irudien antzekotasuna .
Aipagarria da, txoriaren kasuan tximirritaren kasuan baino irudia gordinagoa dela, hurrengo
ahapaldietan datorren higuintasunarekin kontraste egiteko izan liteke, ala bere horretan, 1926an era
batera eta bestera lantzen ari den tximirritaren gai honen barruan tximirritaren olerkian isiltzea
erabaki duen alderdi bat . Ikus Ar Uts izenekoa:
AR UTS
Tximirrita
Tximirrita arin polita . . .
Atzo egaka
zu ziñan eder
46 4