Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Maitasun gaia duten lehen epeko olerkietan lehena da, nahiz eta ipuinen arrean Aldakeri narrazioa
aurretik argitaraturiko den .
1932an Biotz-Begietan argitaratu zenean jarri zion azpitituluan dioen moduan, maittezko ipuin
minkatza da Aldakeri, Nere lenengo matte ibilketa aldiz, irrijorran idatzia da eta Bilintxen Ja jai
famatua gogoratzen du .
Lizardiren poemagintzaren lehen epe osoan protagonista izango den emazteki eder baina trufari
eta mukerraren eredu bera ageri da olerki honetan ere : edertasunak iritxi-ezinezko bilakatzen du
olerkariarentzat, honek bere irudia erkin, "zatar" edo itsusitzat aurkezten bait du ; bestalde,
emaztekia muker, ukakor agertzen da beti, Aldakerin aizea baino arinagoa eta aldakorragoa : "la
donna e móvile" pentsatzen du olerkariak ere, baina beti bere kalterako .
Lehen epeko emaztekiaren irudia aldatu egiten da hirugarren eperako . Neskatx Urdin yantzia
lehen epe honetako "reminiszentzia"tzat har baliteke ere, jadanik, olerkarian lilura sortu du bereziki .
Handik aurrerako emaztekiak Lizardiren poemetan izaki sinbolikoak dira : Itzala, Euzko
Bidaztiarenaren lagun den Maiteder berria 1919ko izen bereko poemakoa ez bezalakoa da, eder da,
eta basokoa, lehenengoa bezala, baina olerkariaren "ezkon xuria" da eta elkar maitasunaren eta
ederrestearen fruitu izango diren aur begi-argi ugarien aipamena egiten du.
Lizardiren olerkigintzan maitasunaren gaiak garapenik adigarriena, ene ustez, Maitea poema
amaigabean dagoen Maitale berriak izeneko poemaren ahapaldietan aurkitzen da,
'Maitasuna dator azi izkutu batez
guziok baitaukagu barman yaiotzez :
ez edozein eguzkik ernerazgarria,
autuaren begiek bear dute ukia ;
ta oartzen ez gera danik ernetua
arik eta biotz dan arte loreztua "
(MB 32)
Helduarotik, esperientzia pertsonalaren hausnarketatik sorturiko bertsoek adierazten dute 1928ko
"Ustegabeko euri-zaparra" artikuluan adieraziriko bera da :
"Maitetasuna giza-biotzean noa sortzen daan eztizute gaurdañoko pillosopoak, egiñalak eginda
ere, somatu . Dana dala, askoek diote gizakumeak bere artean, igerri gaberik eta azitarako gordea
bezela, euki izaten duala bete betean dagokion maitagarriaren, emaztegaiaren iruditxo ezkutu bat: ta
irudi orren kidako emakumerik iñoiz begien aurrean ikusiezkero, bat-batean biotza amen diotela
sugar kiskalkor batzuek" (K-L 92 . or .)
47 5