Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

aldizkari, elkarte nahiz bazkunen artean koordinakundea eta batasuna lortu asmoz . Ikus bedi, esate
baterako, 1928ko Eusko Ikaskuntzaren Deiaren 39 . zenbakian Luzear idazleak argitaraturiko batasuna
artikuluan nola azaltzen den delako "Eusko Elazkona" elkartearen nondik norakoa :
«Arrasateko Euskal Egun ondoren, "Eusko Elazkona" izenarekin elkarte bat eratu nairik
genbiltzala, sekulako iskanbilla sortu zan euskeltzale artean . Gure asmoak baño aurreragokorik
bazegola zion batek, gure eskutan asmoak beti asmo izango zirala besteak, olloak, arrautzak, ni lenago
nauk, è i noiztik norakoa aiz ba ?, naste ikaragarria itz batean .Esan bearren bearrez, norbaitek indar
zatitzera, euskaltzaleak banatzera gentozela ere esan zigun ordea, ta onetxek miñik aundiena eman
zigun . ¿Eusko aldizkingi, eusko paper guziak indartzeko elkarte
etorri zitekeen?
bat egitea, indar sakabantzera nola
Ulerkaitza zitzaigun arren, gure batasun zaletasuna kezkapian gelditu etzedin, ben benetan guziok
bat egingo ginduan era eskeñi genion Eusko Ikaskuntzari, Agirre, Bengoa ta beste batek landutako bide
garbi bat irikiaz" 118 .
Eusko Ikaskuntzari proposamen hori, "Euskeraren aldezko bazkunen batasuna" 119 ,
proposamenaren egileetako bat izan zen Artzeluz jaunak azaldurik ikusi dugu aurreko aipamen
horretan . Lizardik berak ere aipatzen du gora-behera hori "Aitaren erreal bikoak" artikuluan, batez
ere Eusko Ikaskuntzari egindako proposamen hark nolako bilakabidea izan zuen ezagutzen laguntzen
diguna :
"Eztabai alperra sortu ornen det. Txarki egin ornen det horrela gogoak naastea, asti orrela galtzea
ta galdu-eraztea . Irri det ezpañetan . Orain irutsu urte orrelakoxeak entzun bear izan genitun . Bai
besterik geiago ere : obe gendukela, alegia, gutxiago karraxi ta geixeago lan . ¿Ta badakizute zer
gertatu zan ? . . . Eztabaikariok geren asmoetaz elkar-kutsatuz, ixtillu artatik gaurko "Euskaltzaleak"
sortzea, aurreragoko "Eusko Elazkona" zalakoa eraberritu ta zabalagotuz" 120
Beraz, Lizardik Euskaltzaleak erakundearen sorreran izandako zerikusia agertzen digularik, ager
dezagun, Eusko Ikaskuntza erakundearen barruan Lizardik buruturiko zereginen berri . Guzien artean
hiru dira nagusiki Eusko Ikaskuntzaren Deia aldizkarian jasotzen direnak eta Xabier Lizardiren
Kazetari-lanak deituriko bilduman sailik ugarienak osatu dituzten Lizardiren artikuluen gaiak :
Euskal eskolak, Kirikiño Saria eta, hirugarrenik, Euskal Egunerokoaren proiektua .
2 .2 .3 . Lizardiren ekintza kulturalaren bilakaera
Egunkarietan Lizardik idatziriko 1927-1930 arteko artikuluetan isladatzen da Eusko
Ikaskuntzaren bitartez bultzaturiko "Eusko Elazkona" elkartearen proiektua . Azkenean
"Euskaltzaleak» izena hartuko zuenaren sorreraz geroztik, 1928an Euskaltzaleaken buru izendatu zuten
eta 1930ean haren estatutuak eta egitura berritu ondoren, Urretaren eskuetan utzi zuen erakundearen
zuzendaritza . 1930-36 arteko epean Aitzolen gidaritzapean ihardun zuen . Erakunde honen
bilakaeraren baitan Lizardik buruturiko gidaritza hiru ataletan bereiz genezake, harturiko asmo
nagusiaren arabera.
2.2.3.1 . Lehen epea: Euskal Eskolak
1927tik 1928ko lehen erdialdea hartzen duen lehen epe honetan Lizardik euskal eskolak suztatzea
eta haurrek eskoletan euskarazko eskolak izan ditzaten lortzea ditu helburutzat hartuak . Epe honen
118
119
120
UZARDI, X. ; "Aitaren erreal bikoak" in El Día, 1930-11-12,12 . or . ; K-L 288 . or.
ARZELUS, A ., "LUZEAR"; "Batasuna" in Eusko Ikaskuntzaren Deia, 39., 1928, 12 . or.
LIZARDI, X. ; «Aitaren erreal bikoak", K-L 289 or.
41