Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Dena den Lizardiren ustez olerkariak herrien Pizkunde mogimenduetan duen zeregin nagusiak
aintzakotzat hartzen baditugu, logika osoz, pentsatu behar da Lizardik moldaturiko "mintzo landu
elertitsua"k bere eskuera eta gustu literarioaren ikutua ez ezik, helburu horiei begira sorturiko taxua
ere izango duela .
Horregatik, segidan azalduko diren kanon estetikoaren oinarri teorikoak bi alderdi hauek
hartuko dituzte kontutan, izan ere, oinarritzat hartuko ditugun artikuluetan bere gustu pertsonalaren
irizpidea eta euskal estetikak eskatzen duen kanonaren irizpideak ageri bait dira zutabetzat .
Aitzolen hitzez esateko Lizardiren "kanon estetiko" berriak, hots, haren olerkigintzak dituen
moldaerak zenbait artikulutan zehar adieraziriko ideia edo teoria literariotan oinarriturik daude .
Ez du ordea, "poetika" teoriko oso bat eratzen, tamalez. Ideia poetiko solteak dira,
irakurlearentzat eginiko gogoetak, baina ideia horiek elkarrekiko duten adostasunak eta orekak haren
ideia poetiko nagusienen lerroak zedarritzeko adinako materiala eskaintzen diote ikerlariari .
Beraz, ideia sare hori eratzea eta nabarmeneraztea izango da gure helburua Lizardiren kanon
estetikoaren oinarri teorikoei buruzko kapitulu honetan .
Hiru ardatz nagusiren inguruan biltzen dira ideia poetiko horiek :
3 .1 . Poesia eta errealitatearen arteko harremana .
3 .2 . Poetaren sentimendua eta endeleguaren arteko oreka .
3 .3 . Euskal hizkuntzaren berezko egitura eta kanon estetikoaren trinkozaletasuna.
Hiru ideia ardatz hauek aidez aurretik ohartu nahi nuke ez ditudala poetika osotzat jotzen,
Lizardiren olerkigintzaren azterketak beste zenbait kontzepziok hauek adinako garrantzia dutela
froga lezake . Baina, ene ustez, Lizardiren artikuluek haren ideia poetikoak isladatzen dituzte, haren
poetikaren alderdi konkretu batzuk besterik ez badira ere .
Bereziki interesgarriak iruditzen zaizkit, berak aipatu zituenak hauek direlako eta ez besteak.
Besterik gabe gaurko ikuspuntutik begibistakoak izaten ez diren lehentasunak zituela erakusten dutela
deritzot, eta, ondorioz, Lizardiren poesigintzak berarentzat eta garaikoentzat zituen konnotazioak
hobeki ezagutzen lagun diezagukete .
3 .1 . POESIA ETA ERREALITATEAREN ARTEKO HARREMANA
3 .1 .0 . Sarrera
Poeta izatea zer den azaltzen ari delarik, ikusi dugu Lizardiren ustez olerkariak bizitzaren
panoramari erreparatu eta era harrigarria, sublimadorea den ikuspuntu batetik ikusiz aurkezten digula
irakurleoi . Eguneroko gauza arruntetatik urrea ateratzea da bere zeregina eta bere ingurukoei hori
dastatzera ematea. Beraz, olerkariak errealitatearekiko duen harreman horretan definituko da
Lizardik aukeratua duen "prisma sublimador" delako hori . Ondorioz, atal honetan dugun zeregina
errealitate edo bizitzaren panoramarekin Lizardik, olerkari gisa, duen harremana azaltzea da.
3 .1 .1 . Olerkiaren ikuspuntu sublimatzailea eta errealitatea
Ikusia dugu, zeharka bada ere, garaiko gizartean Lizardik aipatzen duen olerkariaren mintzoaren
faltsutasunari buruz eginiko aipamena: "beti mintzo aizun" ornen zen olerkia "Olermen irakite"n
dioen bezala, eta "El poeta" delakoan berriz, olerkariak aurkezten duen bizitzaren ikuskera
1 28