Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

3 .1 .3 . Lizardiren iruditeriaren "hurbil"tasuna
Hona aldatu ditugun bi testuotan "vana retórica" -delakoak, eta "meros sueños imaginativos o
visiones más o menos proféticas del porvenir" delakoetan irudimenari kate motza jartzeko jarrera
hartzen zaio Lizardiri . Honek esanikoaren parean jarri litezke Orixek Lizardiz esanikoa :
"irudimenaren eta biotzaren yardunetan zentzuz eta aukeraz yokatzen da" . Bihotzari eginiko hesiaz
121
122
123
124
que significa "prefiero morir a ver tu fin ¡Oh patria mia!" quienes tenemos noticia de como vivió
y porque murió aquel hombre, hemos de reconocer que esas palabras no fueron vana retórica, sino
sublime sinceridad" 121 .
Egizaletasunarekin batean aipatzen dituen trinkozaletasuna eta sentimendu eutsia, geroxeago
"gizonezko" sentimendua deituko duenari buruz 3 .2 . eta 3 .3 . kapituluetan ihardungo dugu, Lizardiren
beraren balore estetiko nagusienen artean aurkituko bait ditugu beste zenbait iruzkinetan ere .
Horregatik pentsa daiteke Sabinoz diharduenean horiekin batera aipatzen duen hau ere, bere iritziz,
ardatzetako bat tela, era berean .
Egizaletasunaren aurkakoa edo antónimos "vana retórica" da Lizardiren hitzetan . Orixeren zentzu
berean dihardu Lizardik ere benetako sentimendua, ezagutzen den eta bizitu izan denaren gainean
eraikiriko olerkiaren baloraketan: bihotzean oihartzunik aurkitzen ez duen ihardun erretorikoa
gaitzesten da .
"Memoria y Faro" artikulua dugu bigarren iturria 122 . Egizaletasunak, errealitatearekiko
atxikimenduak eta benetan bizitutakoak duen indarraz eta baloreaz dihardu oraingoan, zehazki .
Egia dela jakinez, irakurlearengan eragina sakonagoa izan daitekeela adierazten digu ;
irakurritakoa fikzioa ez deneko ziurtasunak irakurleari ausnartu arazi egiten dio eta eredu baten
tankeran eragin zuzenagoa egiten dio :
"Verdad es que la novela -la novela natural, la novela humana, no la dedicada, por ejemplo a
plasmar con apariencia de vida meros sueños imaginativos o visiones más o menos proféticas del
porvenir- debe ser traslado y aliño de caracteres y sucesos vividos . De tal modo que tanto más suele
interesarnos cuanto más estrechamente venga a coincidir en los moldes que nuestro contacto con la vida
circundante nos ha vaciado en el yeso del conocimiento" 123 .
Beraz, Lizardirentzat literaturan egiantzekotasunak indar berezia duela frogatzen digute bi
aipamen hauek, aipatua dugun bigarren artikulu honetan aurreraxeago dioen moduan, egiantzekotasuna
autentizitateari lotzen bazaio, hots, benetako gertakarietan oinarriturikoa bada, orduan,
" . . . no sólo nos ha interesado durante su lectura sino que su acción transcendente y profunda es
precisamente reservada a la rumia intelectual que provoca después . Esta meditación, alimentada por la
convicción sugestiva de la realidad de lo leído, nos pone en contacto cada vez mas íntimo con el
sujeto ; de cuyo moda puede éste ejercer sobre nosotros una influencia aleccionadora máxima" 124 .
Gogoan hartzen baldin badugu aurreko atalean esan duguna, hots, Lizardirentzat olerkiak bere
urkoei bidaliriko mezuak direla, pentsamendu eder baten berri eman nahirik, orduan, ondorioz esan
genezake sentimenduen jatortasunak, errealitatearen ispilu izateak, bizitzaren panoramari erreparatuz
idazteak funtzio hauxe duela bere poetikaren barruan, hots, irakurleak ezagutzen duenaren esparruan
ihardunez, ausnarketarako, erreflexiorako giroan jarriz, harengan eragin sentimentala ez ezik
intelektuala ere izatea.
"Sabino poeta" in Euzkadi 1931-11-25, 1 . or. ; K-L 346 . or .
"Memoria y Faro" in Euzkadi, 1930-11-16, 1 . or. ; K-L 333 or .
Ibidem, ; K-L 334 . or.
Ibidem. ; K-L 334 . or.
1 3 1