Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

udazkenaren hasiera . Baina zehazkiago egiten dio erreferentzia Biotzean min dut olerkiaren enarak,
orduan udaberrian "haiek etorri garaiez" aldegina bait da amonatxoa .
2 .- Lehenengo bi ahapaldiek udazkena iragartzen duten bi elementu nagusien aipamena egiten
dure, Aldakeri poeman ere aipatu ziren bi ezaugarriak gainera: ostoak erortzea eta enarak aldegitea :
II
Uda yoan da. Marduldu zaizka mordoak
matsondoari. Beiñola
-egari mozkorra- yo du kaiola
gazteenik ildako ostoak .
Agur, iñarok . . . Ai, zuen kabi goxoa
berriz beterik daneko!. . .
Ai, zeiñen luze zuen urreneko
maitaldiaren beroa!. . .
(Ald . 57-64, 49)
Baina kasu honetan udazkena ez da bere horretan olerkiaren gaia, bizitzan ametsak eta ilusioen
itzaltzeari buruzkoa da gai nagusia: Udazkena, horren metafora besterik ez da, garai beretsuko Ar uts
olerkiko tximirritaren bizitza efimeroa eta heriotze lazkarria ere amets hauskorren galtzearen
metafora den era berean.
3 .- Ikus poema honetako lehen bi ahapaldietako paralelotasun tematikoak :
Osto igar bat aizeak/ biali dit leioraño . . .
galena ala, biziak / dakar, giza biotzaganaño .
Iñara talle urdiñal erbesterutz bai-diyoa
alatsu urre-ametsak/ lagatzen dute giza-gogoa .
Poema honetan erritmoa ez dago elementu fonikoetan oinarritua egitura sintaktikoaren
paralelotasunean eta esanahiaren parekitasunean, baizik ; konparaburutzat hartzen dituen osagarriek
elkarren arrean duen egituraketatik dator erritmoa .
Hirugarren ahapaldiak konparazioan edo alderaketan parte hartzen duten bi aldeetako
elementuak hartu eta elkartu egiten ditu :
"Ez bekit biotzean/ Yauna, osto orririk yausi! . . ."
"Ez ¡fiara taldeok,l otoi!, nere gogotik igesi . . . «
Gurutzaketa egin du konparatzen dituen elementuen artean eta konparazioa metafora izatera pasa
da . Beste elementu erritmikoa erregu-eskea egiteko diren "Yauna" eta "otoi" exklamazioen
paralelotasuna da, egitura sintaktikoek, bestalde, paraleloak izaren jarraitzen dute .
Azkeneko ahapaldiak paralelotasun egitura hori hautsi eta eskaera egiten du : udaberriak eta haren
loreak iraun dezaten .
Olerkiak helduaroko hirugarren epeko olerkien tankera iragartzen du garbiro :
1 .- Arau metriko guztiz zainduak.
2 .- Ahapaldi gutxiagoko olerkiak azaltzen dira .
3 .- Poemaren egiturak lehen postua hartu du erritmoaren osaketan .
4 .- Errimak arruntak eta motzak
5 .- Gaiak irudi gutxi batzuen inguruan bilduak eta haiekin jokatuz .
6 .- Urre-ametsak konposizio modua : urrezko ametsak ala urre izatearen ametsak, ala
amets doratuak? Konposizio abstraktoa da eta esan nahi zehatzik gabekoa, urrengo
poemetan ugaritu egingo dira honetako hitz-elkartuak .
52 9