Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

zagoku atean
otz ta gogor, entzuten
zure azken-Meza!
Zerraldo-olen artetik
(negugaua idurt)
ez al-datortzu, uluka,
aize erruki-eza ?"
(BMD 71-79, 125)
K) adibide honetan ere esan daiteke Lizardik irudi baten bidez azalpen bat aurreratu nahi izan
duela : negu gauetakoa dirudien aizea dabil, ez negu eta ez gau ez den arren . Gaiaren ariarekin alboko
zerikusia baizik ez duen irudia sarrerazten du idazleak . Hurrengo bi bertsoetan aipatuko duen
aizearen erruki-eztasuna azaltzera baletor bezala da intziso hau .
2.4.5.2. Irudia sarrerazteko bide azkarra eta sintaktikoki ustegabekoa
Olerkiaren gaiarekin zerikusi zuzenik ez duen irudia sarrerazten duten intzisoek, "iduri" edo
"alatsu" hitzez sarreraziriko konparazioa, olerki berean edo beste olerkiren batean aipatu den edo
aipatuko den irudia lehen aldiz aurkeztu edo bergogoratzen du, olerkigintza modernoaren "leitmotiv"
baten gisa :
A) "Aurraren naia zeruratu zan
(alatsu otoitz garbia)
ta aingerutxoak eska zioten
Yaunari lagun berria"
(ZA 25-29, 43)
Haurraren nahiaren zeruratzea eta otoitz garbiarena parekatzean, nahi horrek eskaera, Junari
eginiko erregu bilakatu eta ondorioz aingerutxoek eta Jainkoak berak abegi ona egingo diotela
iragartzen .
B) "Uda yoan da . Marduldu zaizka mordoak
matsondoari . Beñola
-egari mozkorra- yo du kaiola
gazteenik ildako ostoak"
(Ald 57-60, 49)
D) "Il aurreko indar-ondarrak zuzpertu? . . .Beintzat
txoria leoiruntz doa,
mozkorki -alatsu udazken-ostoa -
egun nekez jaioaz bat"
(Ald 117-120, 55)
Olerki beraren bi zati ezberdinetatik, lehen eta bigarren partetik harturiko bi ahapaldi hauctako
intzisoek elkarren oihartzuna egiten dute : lehenengoan, hostoa da txoriaren kaiola inguruan igatu eta
eroritakoa, bigarrenean berriz, txoria bera. Baina lehenengoan erorkoaren deskriptzio gisa esaten
dena, beraz, irudia sortzeko egiten den metafora, bigarrenean txoriaren erorkoa jadanik "mozkorki"
aditzondoz deskribatzen da, intzisoak aditzondo horri dagokion irudia eransten duelarik .
E) "Ta zuek, nora, txoriok, saldoka
zoazte, iraduz urrundu bearka?
Adiskide Urretxindor il zaizute,
ta aren ilkizunetara
3 1 1