Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Ahapaldiak biltzerakoan Lizardik eragin dion aldakuntzarekin lehen bertsioan nabarmentzen
ziren eraikuntza irizpideetako batzu aldatu egiten dira : zati bakoitzak ia ia berezitasun metrikoa eta
emozionala du, ahapaldi tankerak aldatu egiten dira multzotik multzora eta leloa beti bera da
multzo bakoitzaren barruan, poetaren une bakoitzeko barne-egoeraren adierazgarri .
4 .- Bigarren ahapaldian bosgarren bertsoan hitz, zentzu eta sintaxi aldaketa bat dago :
EE . bertsioan : Ortzia lits urratuz
BB bertsioan : odeiak lits urratu
Prosaz eta gaztelaniaz ematen duen bertsioarengatik, jakin genezake ekaitza zela Zarautzen
amona ehortzi zen egunean eta horregatik zerua laino ilunez estalirik zegoela
"Y un día muy gris hinchadas nubes hendían el cielo espacio, goteando a intervalos pesada y
amenazadoramente . . . Seco y desgarrado era el estruendo del desgarrado mar . . ." 76 .
Biotz-begietan liburuan jaso zuen bertsioak prosaz azalduriko irudi bera da, hodeiak dira sujeto
ergatibo gisa zerua urratzen dutenak litsetan, Euskal Esnaleako bertsioan zerua da sujeto pasiboa,
Osagarri Zuzena, beraz, lits urratuak dituena, zerbaitek urratua .
EEko bertsioan Ortziak eta Itsasoak naturaren osagarri teluriko nagusi gisa pareko dira eta biak
adierazten dute dramatikotasuna, zeruak urratua ageri du, plastikoki koloreez eta hautsiaz
dramatikotasuna adierazten duena, itsasoak aldiz, bere hotsaz . Biotz Begietango bertsioan aldiz,
hodeiak eta itsasoak ez dute maila teluriko bera, baina badute sintaktikoki eta beraz, poemaren beste
ardatz bati dagokion paralelotasuna biak dira eragile, biak nork markaz eragiten dute amonaren
heriotzarengatiko oinazearen adierazbide modu bat, kolore, eta itxura plastiko hautsia, desgarratua,
itsasoak aldiz, hotsa .
5 .- Boskarren ahapaladian ere bada beste aldaketa bat.
Hain zuzen ere, amonaren gorputza daramaten kaleetan sumatzen den giro kontrastea, hura gazte
zen eta ehortz eguneko tristuraren artean .
Euskal Esnaleako bertsioan, sintaktikoki, konjuntzio adbertsatibo batek azpimarratzen du
ezberdintasuna :
"Orain larogei urte/ kale poz-gabeok/ eguzkiak zitun
ta/ zure aur-jolasak/ alai . Gaur, bafia, arriek/ ere baitira itzal . . .1
Lehenengo eta behin nor pluralaren marka -ak ipintzen dio "arriak" hitzari BB .ko bertsioan "dira"
aditz iragangaitza bait da .
Bestalde, aurkakotasuna azpimarratzeko sarrerazitako "baiña" ere ezabatu egiten du bi
arrazoirengatik : bata, bertso hasieran dagoen "alai" sintagmaren funtzioa ez baita behar bezain garbi
agertzen aurreko esaldiaren barruan, eta ulerkera erraztu egiten bait du "alai" adjetiboak zukeen
"complemento predicatibo" funtzioa "alaigarri" aldatuz, alai aditz bihurturik ageri da . "alai"
"alaigarri"ren ordez bezala, beste zenbait adibide aurki litezke III : partean, azterketa
morfosintaktikoaren atalean 2 .1 .3 . "Atzizki eratorleaz soilduriko lexemak" deritzan puntuan .
Ohar metrikoak :
Ahapaldiak : Bi mota nagusi : poemaren lehen eta azken ahapaldia 10/10A/10/10A egituraz eta
tarteko guztiak, aldiz, 7/6a/7/6a/7/6a/7/6a .
Erritmoa : bereziki adierazgarria den estribilloa du, poemaren gaiaren erritmo bera daramana .
(Ikus III . partean, 1 .4 .5 . puntua "Beste zenbait baliapide erritmiko) .
76 LIZARDI; "El tema del día" in Euzkadi, 1929-6-13, 1 .or ., K-L 176-178 . or .
5 5 6