Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

2.2.1 . Izen Sintagma mugagabeak
2.2.1.1 . LS mugagabeen erabilera poetikoaz
Ibon Sarasolaren «Lizardiren poemagintzaren aide formalen estudio baterako" deritzan
artikuluan 125puntu honi buruzko ohar garrantzitsua dago jasorik :
"Errima beharkizunez zilegi da hitz bati mugatzen duen "a" atzizkia kentzea.Dirudienez, Lizardi
ez zen zilegitasun hortaz 1931n moldatu zuen "Eusko bidaztiarena" olerkirarte baliatu . Olerki horretan
ikusten ditugu legearen adibide argiak :
"Kanta ditzagun ango gau luze,
ango illunabar su gorriz bete; . . ." (12, 1-3)
Euskal poemagintzari prestutasun bat eman nahi zion lege hau ere ez da Lizardik asmatua .
Olerkarien artean Orixek erabiltzen du lehenik, 1930ean hain zuzen, "Yainkoagan bat" izenburuko
olerkian :
"Iparra geldi da, legun dator ego,
hegatsetan dakar maitetasun bero"
("Eusko olerkiak 1930 34-35)
Delako "a" mugatzailearen baztertzearen jatorria arakatzen ari ginelarik, P . Lafitte jaunak
adierazi zigun Orixek Hiribarrenen lehenago aipatu dugun Euskaldunaketik hartu zuela. Hara jorik,
Lafittek eman pistaren egiatasunaz ohartu ginen .Elipsi joskera, hiperbaton eta bestez, Hiribarren Lorejokoetako
poetak baino modernoagoa agertzen zaigu, hors, olerkariei hurbilagotzat . Hiribarren da
hain zuzen aide honetatik olerkarien aitzindari bakarra . Mugatzailearen baztertzeari dagokionez
sarritan erabiltzen du bere poema luzcan :
"Populu bethi zahar eta bethi berri,
Nork ez du maitaturen bethi euskal berri" (II, 45-)
"Etzen ohore handi populu ohahuzte
Altehatzea menditan milaca gurutze ;"
(II, 245-246)
Ibon Sarasolaren aipamen honen ondotik argitaratua da Patxi Altunaren "Etxepare herri
poeta" 126 deritzan artikulua, eta bertan puntu honi buruzko zenbait ohar gehiago aurki daitezke, batez
ere, mugatzaile baztertze honen jatorriari dagokionez:
"Ohitura hori olerkariek nondik ikasi ote zuten aztertzen ari delarik, Lafitte jaunak behin esan
ornen zion Hiribarrengandik jalkia zutela bere ustez, "Euskaldunak" poeman maiz egiten omen bait du
hori Hiribarrenek .Nik neure buruari galdetzen diot, aldiz, ez ote den ohitura hori Hiribarren baino
zaharragoa. Etxeparerengan honelakoak irakur ditzakegu :
"Zuhamuyek dacartela .odolezko ycerdi" (1,313)
"Hayn hayn noha penatu (beste bertsoan "oha galduya" dioelarik) (1,431)
"dagien hari ohore" (2,33)
"daguien zuri ohore" (2,109)
125 SARASOLA; I .; "Lizardiren poemagintzaren aide formalen estudio baterako" in Homenaje a julio Caro Baroja, CIS,
Madrid 1978, 960 . or .
126 ALTUNA, P .; "Etxeparc herri poeta" in Euskal Linguistika eta Literatura bide berriak, Deustoko Unibertsitatearen
argitarazioak, Bilbo, 1981, 330-331 . or .
255