Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

-egoak ikaraberandu-beldurrak
al-zaramate ?"
(OG 41-46, 167)
F) "Orriz-orri jazten da
basoa gozoro . . .
Bakan-bakanka, leenen . . .
Sarri-sarri, gero .
Eguzki itzulberriak
(maitari goiztarrak)
munkatu du basoa,
(munkatu senarrak) . . .
Emazte ezkonberria
dala uste basoa . . .
Aren dardar emea. . .
Aren par gozoa!"
(NUY 33-44, 85)
Adibide honetan esate baterako, bi intzisoak elkarrekin errima egiteaz gain, hausten duten
esaldiari dagokion maila metaforikoa sarrerazten dure, irudia aurkezten dute : "Eguzki itzulberriak
munkatu du basoa " . Laztan horren zernolakoak senarra eta emaztearen irudiaz azaltzen ditu . Eta
hurrengo ahapaldian, olerkariak udaberria neskatxa dela eta eguzkiaren begi-bilak izarrak, eta haien
islada ura dela uste duen bezala, eguzkiak ere basoa emazte duela uste du. Eguzkia eta olerkaria beren
irudimenaren eraginpean dabiltza .
Aurreko adibide horietako batzuetan ikusi dugunez, intzisoek zenbaitetan geroxeago garatuko
den irudi bat deplauki, bat batean aurkezteko erabiltzen ditu. Ondoren aipatzera goazen lau adibide
hauetan berriz, aurkezten zaigun irudia, edo azpimarratzen zaigun zertzelada bereziki adierazkorra
bat batean kolore, zapore edo ukimenari eginiko erreferentzia den irudia sarrerazten dure .
G) "Elkar-ordaiñaren ezti berdiñaka
bein ta berriz uka maitasunak baitik,
t'ez eskein bizitzak beazuna baizik
(ala baita mikatz sagar bat elduka),
aldegiña aiz urrun, lagun biotz-bera,
adi-mugaz aruntz-erbeste itzalera"
(Ag 5-10, 113)
Lagunaren bizitzaren mingostasunari eginiko erreferentzia honek konparatu ez ezik, bizitza eta
sagarraren garraztasuna alderatzeaz gain, umotu gabe dauden sagarren mingostasuna duela azaltzen du,
beraz, noizbait helduaroan gozatuko denaren itxaropena izan behar dela gogoratzen du honen bidez,
honez gero alferrikako oharra den arren .
H) "Gaberik gabeen-gaupean bai'ago,
gaztetzaro-ogitik yakide ninduken
onen onginaia ezpaituk siñisten ;
ai, nik aal-banezaik, nik aal (eztiago
loak ar-basoan ilkargia baiño)
ene oiu au sar biotz illeraiño!"
(Ag 21-25, 115)
Zapore edo dastamenari eginiko erreferentzia zelarik G)sailekoa, oraingoa ukimenaren
eztitasuna azpimarratzen duen konparaketa sarrerazten da Agur olerkian, berez, iluna tristea,
kontzeptu abstratoegitan dabilen olerkian heldugabeko sagarraren eta loak harturiko basoan sartzen
3 1 2