Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

atasun emozionala eta sinbolikoa emateko dion irizpide sendoaren ondorio dirudi, kanpoko
eraginak izkutatzeko borondate espresoaren ondorio baino areago 136 .
Lizardi olerkigintzan edertasunaren nagusitasunaren garaian, "olerti hutsa"ren garaian idazten ari
bada ere, zenbait idazlek bezala giza sentimentu jator "autentiko"ari edertasunari hainbat balore
ematen dio . Errealitatean sakonduz egiaz batera edertasuna bilatzen du, bere lagun urkoei iritxiko
zaien «pentsamendu eder" horren fruitua eskuratu arte.
Bien arteko oreka horrek Espainiako zenbait idazlerengan garrantzi berezia du, batzuek "Poesia
purua"ren eraginez, giza edo bizitza anekdota olerkitik zeharo desagertzea proposatzen duten aldi
berean, beste zenbaitzuk, Pedro Salinasek bezala, zera esateraino iritxiko dira:
"Estimo en poesía, sobre todo la autenticidad . Luego la belleza . . ."
Lizardik eta Pedro Salinasek oso olerkigintza ezberdina badute ere, bereziki Lizardik hautatu
dituen ardatz poetikoen ondorioz, errealitatearen, anekdotaren aurrean duten jarreran antzekotasunak
ez dira gutxi . Biak ere Ortega y Gasset-ek artearen deshumanizazioaren aldarrikapena egina zuen
garaian, "artea bere giza-anekdotaz" eranztea eskatzen duten garaian, eta olerkiari berari dagokion
beste emoziorik onartzen ez den garaian, Salinasek eta Lizardik bere olerkigintzan endelegua,
ingenioa erabiltzen dute giza-sentimenduetan, bizi izan dutenean sakondu, eta gertakari edo pasadizo
konkretuen sakonean dagoena bilatzen dute : "absolutoari" hurbildu nahi zaizkio bide horretatik.
Itxuraz, Lizardik eta Salivasen olcrkigintzak zerikusirik ez dute, eta ene helburua ez da sakonagora
joatea antzekotasun honetatik abiaturik . Zera bakarrik azpimarratu nahi nutre errealitatearekin duten
harremanari dagokionez eta errealitatean sakontzerakoan endeleguari eta sentimenduari ematen
dioten tratamenduan Leo Spitzer-ek "barne kontzeptismoa" deritzan ezaugarria dutela nagusiena
curen olerkigintzan 137 .
3 .2 . ENDELEGUA ETA SENTIMENDUAREN ARTEKO OREKA .
ERROMANTIZISMOA ETA OLERKI HUTSAREN ARTEKO BIDEA
3 .2 .0 . Sarrera
Lizardik errealitatearekiko harremanean begiei eta bihotzaren ekarriei emaniko lehen mailako
garrantziaz ihardun dugu, hots, Lizardik begiek ikusiari eta bihotzak sentituari ematen zien
batasunaren garrantziaz . Jo dezagun orain errealitatea eta bihotzaren arteko binomioan endeleguak
nolako antolakuntza ezarri behar duen, garaikoen iritziz eta Lizardiren iritziz .
Garaiko olerkigintzan erromantikoentzat bihotzaren sentimendua komunikatzea nagusiena den
era berean, garaikide diren "poesía pura"ren zaleek adimenari lehen mailako betebeharra egozten
diote : sentimentalismoaren eta intelektualismoaaen joerak dira eztabaidan .
136
137
"Primero nadie que hoy en día escriba puede privarse en absoluto de beber en ajenas fuentes, después de los dos mil
y un años que el hombre lleva siendo un animal literato (Perdón, humanidad) .
Segundo : esas mismas flores, aquí y allí cortadas, pueden recibir perfumes originales en el jardin interior a que las
transportó y en que amorosamente las regó el poeta (perdon! Lauaxeta) es que el mismo hecho de entregarse a esa
brega agobiadora de plegar un idioma semivirgen a la exigencia expresiva de altos pensamientos, y de entregarse a
ello por la patria, sin otra ambición, no es ya de por sí bastante . . ." LIZARDI, X . ; "Rumbos Nuevos" (I) in Euzkadi,
1931-12-17, 1 . or. ; K-L 350. or.
Ikus SPITZER, L . in "Una generación poética" in ALONSO, D . Poetas españoles contemporáneos, Gredos, Madrid,
1969, 169- or.(3. arg.)
135