Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Beren buruari Olerkariak zeritzen belaunaldi edo idazle multzoari, generazio literario gisa
nortasuna emateko ahaleginetan 1950 urtean Jokin Zaitegik eginikoa da lehena eta aipagarriena.
"Atzolen belaunaldia"ren deitura nagusiaz, guda aurreko "olerkari"en multzoa generazio gisa definitu
zuen 197
Jokin Zaitegik izendatu zuen lehen aldiz belaunaldi hau Aitzolen belaunalditzat . Eta honela,
gudaurreko euskal literaturaren historian belaunaldikako sailkapen saioetan lehena burutu zuen .
1950ko artikulu hartan Jokin Zaitegik hala izendatzeko ematen dituen arrazoiak honako hauek
dira :
"Orain arte euskarak izan ditun olerkari garaienak eta bikañenak Aitzol'en baranoan loratu ziran,
nonbait . Alegia, 1930 garren urtetik 1936rarte . Zazpi urteok, benetan, arrigarriak izan zenitun euskelolerkarien
onerako .Nik uste, zazpi urte ok betirako goragarri izango dirala, Eusko-Olertiaren
edestian . Ori dala-ta, nolabait izendatu eta sailkatu bear-eta, aldi ori "Aitzol'en gizaldia" izendatu
dezakegu . Aitzol izan bai-genun guziok eragille eta zirikatzalle, nolarebait . Ta beraren zaifietako
odolez edertu baitzigun guzion euskeltzaletasuna ." 1 98 .
Jokin Zaitegik Aitzolen izenaz bataiaturiko belaunaldiaren azterketa aipagarria egiten du .
Aitzolenen inguruan "loratua" eta "guzien eragile ta zirikatzaile" izateagatik ematen dio Pizkunde
garaiko belaunaldi horri haren izena .
Entsegu labur hori sakonki aztertuz gero, aldiz, badirudi Jokin Zaitegirentzat belaunaldi horrek
dituen hainbat ezaugarri erkidek ematen diola idazle sail horri belaunaldi deitura emateko
arrazoibidea, eta kapitulu honetan aztertuz joan ahala, ezaugarri erkide horiek Aitzolen eraginaren
óndorio ez direla ikusiko da . Haren gidaritzapean Euskaltzaleak erakundeak antolaturiko ekintzetara
bildu ziren idazleak 1930 baino lehenagotik ezagunak ziren, gehienak argitaratzen ari ziren eta
zituzten ezaugarri amankomunetan oinarritzen da Zaitegi belaunaldi gisa zituzten ezaugarriak
nabarmentzeko .
2.4.1 .1 . Belaunaldiaren ezaugarri amankomunak
Jokin Zaitegik berak esaten duenez, edozein literatur historiatan -"elerti-edestietan "- olerkari
eta idazleak sailka bildu ohi dira, beraz Aitzolen deituraz bataiatu duen belaunaldi honen ezaugarri
erkideak aipatzeari ekiten dio .
Aipatzen duen lehen arrazoia kronologikoa da, hain zuzen ere idazle gehientsuenok 1890 urteaz
geroztik jaioak izanaren arrazoia . Lehen arrazoi hauxe da, hain zuzen ere, belaunaldien sailkapenean
aipatu ohi direnetan ohizkoenetakoa .
Bigarrenik aipatzen duena, belaunaldi hartako idazleen kultura maila jasoa da, ikasiak izatearen
ezaugarria alegia .
"Nondik naiko idaztiak irakurtzeko itoak giñan geientsuenak . Batez ere olerti-idaztiak . Parantze,
Germani, Ingalaterra ta Itali'ko olerkarien idaztiak irauli genitun . Españikoak ez orrenbeste" 199 .
Zaitegik beren irakurketak Espainiako literaturaren mugak gainditzen zituela azpimarratzen du,
eta nazioarteko literaturaren eraginpeko literatura egiten .zuten idazleak zirela .
197
198
199
UGALDE, M . ; "Biografía de Aitzol" in Aitzol. Idazlan Guztiak, I ., 67 . or . Euskaltzaindiaren liburutegian
gorderik dagoen izkribu baten aipamena egiten du, euskaraz dagoela dio, izenburua "La generación de Aitzol"
itzultzen duelarik.
ZAITEGI, J ., "ETXETXO" ; "Aitzolen gizaldia" in Eusko Gogoa, I ., 1950, 5-7 . or.
ZAITEGI, J . ; Ibidem, 5. or .
62