Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

esker jakin genezake 1932ko irailaren batean Lizardik idatziriko gutun batean, balizko nobela horren
berri :
"Deseaba tener una nota-esquema de sucesos por así decirlo novelables o poetizables, propios para
figurar accidentalmente en una especie de cuadros literarios, que de momento están sólo en mi
pensamiento, pero cuya acción, si alguna vez les diese cima, se desarrollaría en Zarauz . Nunca pensé en
nada que se parezca a usurpación ni a uso abusivo de los datos que se me proporcionasen . Hubiéralos
eso sí, agradecido en el modo y medida acostumbrados entre gente amiga y de buena fé, sin olvidar
la grata obligación de citar a mi comunicante al hacer uso de sus revelaciones" 3 .
Beraz, olerkari lanez gain, Lizardik azken urteetan berriro atxiki zion 1916-19 epeko zaletasun
narratiboari .
Nobela gisako edo berak dioen bezala, "cuadros literarios" gisako horien tankera prosa
poetikotzat defini zitekeela igarri genezake, gaztaroko nahiz helduaroko narrazioetan zuen
deskriptziorako joerari jarraituz.
2,1 .2 . Antzerki-lanak
Egunkarietan agertzen diren kazetari lanez gain eta olerkigintzari dagokion atalean aztertuko
ditugun poemez gain, Lizardik beste literatur genero batean ere saiatu zuen bere luma :
antzerkigintzan, alegia.
Lau antzerki-lan ezagutzen dira : Laño ta Izar, Bi aizpak eta Ezkondu ezin ziteken mutillaren berri
zehatza dugu eta testuak ere eskuratu ahal izan ditut ; laugarrena, aldiz, Artaxuriketa egunkarietako
erreferentzien bidez bakarrik ezagutzen da eta testuaren edo argumentuaren berririk ez zaigu heldu .
2.2.1 .1 . Laño ta Izar
1930 urteaz geroztikoak dira Lizardiren antzerki lanei buruzko argitaralpenak . Lehenengoa,
1930eko uztailaren 30ean argitaraturiko antzerti pieza labur bat da, Laño ta Izar, urriaren l9an
Donostian antzestu eta hurrengo egunean El Día egunkariak argitaratua . Argitalpena egin zen eguneko
kronikek diotenez, Lizardik Laño ta Izar deritzan "maitagarri ipuin" hau Emakumeek euskerari
egindako "Maite-agur"aren ospakizunetan antzestua izateko idatzi zuen .
Kontalaria Lardizabal andereñoa izan zen eta kronikek diote atzean apaingarri gisa irudien
proeikzio modernoak egin zirela :
"La leyenda fué ilustrada con unas proyecciones bellísimas de dibujos adecuados a la narración,
realizados por Juan de Aldazábal y don José de Mendizábal, estampas de tono moderno . . ." 4 .
Lizardiren lehen antzerti lan txiki hau Antzerti aldizkariaren 2-3 zenbakian argitaratu zen eta
gure dokumentazioa eta egunkarietako oharren bidez dakigunez, beste bi aldiz antzestu zen,
gutxienez. 1931ko azaroaren 21ean Dionisia Orueta anderenoak Lizardiri bidaliriko gutunean eta
Lizardik azaroaren 24ean bidaliriko erantzunaren bidez dakigu obratxo hori argitaratua zela eta
gutun horretan ematen ditu musika, kanta eta dantzei buruzko zehaztasunak 5 .
1932-4-27an Euzkadi egunkariak Lizardiren "bi ballet polit" antzestu ziren berria ematen du .
Bata Laño ta Izar dela zehazten du baina besteari buruzko zehaztasunik ez du ematen .
3
4
5
Ikus "Lizardiren eskutitzak" eranskinean 46. Dokumentua
El Día; 1930-7-31, 1 . or.
Ikus "Lizardiren eskutitzak" eranskinean, 47. eta 48 . Dokumentuak eta haiei atxikiriko ohar kritikoak .
4 4 0