26.08.2013 Views

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

del pueblo nos huyen ; es de verdad lamentable lo que nos está ocurriendo . Cada vez se habla menos en<br />

euskara; y se lee menos también" 253 .<br />

Aitzolek olerkariek eta hauen inguruko idazleek sorturiko euskara ereduari egozten dio errua,<br />

irakurleak gutxi dira, baina, hain zuzen ere, eskaintzen zaienak ez duelako erakarpenik haientzat .<br />

Aitzolen ustez, herri baten aurrerapen intelektualaren neurgailurik hoberena liburu produkzioaren<br />

kopurua da, eta ondorioz, 1934ean Euskal Herrian euskaraz argitaratu denaren balantzea egiterakoan,<br />

<strong>Lizardiren</strong> bi hil-ondoko idazti bilduma Itz-Lauz eta Umezurtz Olerkiak aurkitu ditu ; bestalde<br />

berriz, Urretxuko IV Olerti Eguneko olerkirik onenen argitaralpenak aurkitzen ditu euskaraz<br />

originaltzat eman daitezkeen literatur lantzat. Iritzi etsikorra du haietaz, ordea :<br />

"Sin embargo, estos tres tomos, a pesar de su indiscutible valor literario, no llegarán, casi<br />

podemos asegurarlo, a robustecer y vigorizar el euskera . Fáltales lo esencial :la frescura, la naturalidad<br />

de un euskera fluido, fácil, inteligible . Están escritos con fórmulas lingüísticas la mayor parte de las<br />

poesías y artículos y nótase en ellos la ausencia del sentimiento de lo sencillo y natural, propio de un<br />

idioma vivo y palpitante. Hay en estas poesías y escritos un gran caudal de estudio, de trabajo, de<br />

decisión y hasta de ingenio ; pero en ellos domina el artificio sobre el arte, lo rebuscado sobre lo<br />

natural, lo retorcido sobre lo espontáneo . Y es ya hora de que todos lo advirtamos" 254<br />

Aitzolek <strong>Lizardiren</strong> idazlan hauez gain, Orixeren Barne-muiñetan ere aurkitzen du 1934ko<br />

argitaralpenen aldean . Laudoriorik gabe, urteko libururik onenatzat ematen du, gehiegizko<br />

intelektualismoz salaturik . Hala ere, behin baino gehiagotan erderara jo behar izan duela dio eta<br />

horrelako zailtasuna etsigarritzat jotzen du :<br />

"Y si no se nos da una producción literaria que sin esfuerzo podamos leer y saborear, la literatura<br />

euskeldun nacerá muerta . No es ciertamente de esta clase la inspiración de "Orixe", quien antes más<br />

que al presente se ha distinguido por la suma facilidad en inteligibilidad de expresión, aun en<br />

materias no al alcance de los rudos . La mayor parte de los literatos, y desde luego los poetas,<br />

imitándolo, deben acentuar esta tendencia, buscando el placer estético de sus lectores, que no lo<br />

provocarán sino de esta suerte" 255 .<br />

Orixeren joera artifizialtzen ari dela salatzeaz, lehengo ereduarekin, 193lean Euskaldunak<br />

poema idazteko eskatzeko izan zituen arrazoiekin jarraitzen du .<br />

Aitzolen 1935eko irizpide honek ordea, gutunetan agertzen du benetako aurpegia: Aitzolek ez du<br />

aurrera eraman nahi dituen ekintzetarako beharrezko duen laguntzarik aurkitzen, ez irakurlegoak, ez<br />

erakundeek ez dituzte eskaintzen bere proiektuak beharrezko dituen motorrak : jendearen berotasuna<br />

eta zaletasuna, eta bestetik, erakundeen diru-laguntzak .<br />

Esate baterako, Orixeren Euskaldunak 1933rako amaiturik bazegoen, zer dela eta ez zen<br />

argitaratu euskararen iraupenerako hain garrantzitsua izan beharreko "olerki gurena"? Zaitegiri 1935-<br />

3-15ean idatziriko gutunean azaltzen du, euskal egunkaria egiteko proiektuaren nahiz Orixeren<br />

liburua argitaratzeko zailtasunak nondik norakoak diren :<br />

253 Ibidem.<br />

"El poema de Orixe, estoy con ello, y tengo una preocupación grande : necesito diez mil pesetas<br />

para editarlo y no sé de dónde van a salir . A nadie le importan los temas del euskara y nuestra cultura,<br />

no se lee nada . . . Nuestro Curso de Poesía Vasca ha sido un rotundo fracaso, no ha venido nadie a<br />

escucharnos . Y para lograr adhesiones para "Euskaltzaleak" y para otras actividades euskéricas nadie<br />

ofrece un céntimo . . . Sigo luchando por el euskera, tiene muy pocos ayudantes y enamorados" . "Nadie<br />

254 AITZOL ; "Balance literario euskeldun de 1934" in Euzkadi, 1935-1-6 ; Idazlan Guztiak, V, 141-142 . or.<br />

255 Ibidem, 142 . or.<br />

80

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!