Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Argi-Aberria (Ag 31, 115)
Poz-oifiaze-kateak (BMD 99, 127)
Itxaro-kabi (BMD 115, 127)
inguma-atsegintoki (SL 26, 149)
yauregi-atea (SL 42, 149)
azken-arbazta-begiez (BiL 41, 143)
Maitasun-Iturri (YE 14, 17)
olerti-loreak (Eskeintza, 15)
berbizkun-berria (101 37, 201)
izotz-arnasa (101 53, 203)
Ikusten dugunez, oso ugariak dira Lizardiren olerkietan "A .ren B" egituraren bidez sorturiko
hitz-elkartuak . Ez dira guztiak mintzaira literarioa denaren aldetik ikusirik abstrakzio maila
berdinekoak, ordea .
Batzuk, "maite-ezpaiñek" edo "aur-kezka" direlakoak bezala, hitzez-hitz elkarturiko hitzen
esanahiaren elkarketatik sortuak dira : maitearen ezpainek eta haurraren kezka baino haruntzagokorik
ez dute .
Beste batzuk berriz, zentzu metaforikoan harturik bakarrik dute esanahirik . Esate baterako "izotzarnasa"
delakoa izotzaren lurruna bizidunen hatsa edo arnasarekin identifikatzetik sortua dugu, edo
adimenak, endeleguak, lurralde, baso eta sailek bezala mugak dituela metaforikoki onartuz sortua
dugu "Adi-muga" delakoa bezala .
Beste zenbaitzuk berriz, hitz-elkartu batean biltzen dute olerkariak poema horretan aurretik
landua duen alegoria edo metafora multzoa . Esate baterako, "poz-oiñaze-kateak emen dik
etena"(BMD 99, 127) . Hitz-elkartu hau abstrakzio maila handiegiko hitz-berria izango litzateke,
baldin eta olerki berean, amonaren bizitza-urteak aipatzerakoan zera aurreratu izan ez balu:
2.1 .1 .3. [A-ko B] egitura
Egun zaarrak joan ta
berriak etorri,
gaur poz biar oiñaze,
noiz burni noiz zillar,
zenbaitek ondamendi
baituten katea
lore-sorta bekizu
goi-muñoak zear!
(BMD 49-56,123)
A-ko B egituraz sorturikoak ere askotan aurki daitezke :
udazken-ostoa (Ald 119, 55)
negu-gaua (101 21, 199)
udaberri-goizez (MG 5, 35)
goi-jauregi (MG 23, 37)
Gabon-egun-goizean (XE 1, 61)
Loreil-laiño (NUY 15, 83)
240