Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

estearenaren ohiartzuna izan dezala bilatuz, biak heriotzaren erritualaren barruan kokatuz, eta bien
heriotzaren naturaltasuna azpimarratuz bezala.
Narrazioa hitzez-hitz doa hirugarren ahapaldian, gertakizunak berberak dira, aldatu dena
aditzaren kontatze denbora lehenalditik orainaldira ekartzea izan da, eta kontatzen duena esaldiaren
barruan kokatzeko modua ere aldatua da : 1 ."Egunabarraren lenengo argiyarekin batez" olerkian : egun(
nekez yaio)az bat bilakatzen da eta 2 . leiarkiak> leiarki (lausoz bete)ak bilakatzen dira.
Honelako sintagmak izenlagun moduan erantsiak egon beharko zuketen "nekez yaiotako egunaz
bat" eta "lausoz beteriko leiarkiak", baina era horretara baino adjetibazio poetikoagoa lortzeko
helburuz sartuak dira aposizio eran .
(1917ED)
"Ordunixe ikusi zuenak, ordia, biyotza geldi-erazi ziyon : antxe, gela-barruan, zegoen bere urregereta,
ez utzik baila. . . Bertan lo zegien, Jasai-lasai beste txori batek. . . !baño ederragua, bera baño
abeslari obia zen txori bat, nonbait! . . ':
(1929EE) (1925BB)
Margoz bikaiña; eztarriz abeslaria;
bigundo bigunki, barru gozoan,
zatarretsiaren kaiolan,
lo dago beste txoria . . .
Errukarria! Bein eta berriz, alena!
Nondiko gezi zorro íza
bat-batez eldu zaik egan, biotza
yosteko guztiz zuzena?
Zatarretsia izan den txoriaren ordezkoaren edertasuna, koloreetan antzematen da eta haren
eztarria dira ahapaldiari hasiera ematen diotenak, hiltzera doan txoria lehenengo ahapaldian "ez
margo, ez eztarria/ ederrik gaxoa nekez ezertan" esanez aurkeztu zitzaigun bezala .
Lizardik azpimarratu nahi duen elementu hauen arteko oihartzuna eraikitzen du eta eragin
sinfonikoa, armonia musikala eta semantikoa bilatzen du : bata deskribitzeko erak bestearena
gogoratzen du, txoriaren mogimenduak hostoaren mugimenduaren ohiartzuna aurkitzen du .
Kontakizuna lehenalditik orainaldira aldatua da, esklamazioak ordezkatzen dute txoriaren
sendimenduen adierazpena, eta poetarenak bilakatzen dira, galdera erretorikoak zuzentzen dizkio
txoriari poesian elkarrizketa kidetzat hartzen duelarik . Narrazioko hirugarren pertsona bigarren
bilakatu da .
(1917ED)
Txori arre gaxua!. Leyo-arrigañian erori zan bat-batez, gezi zorrotzen batek, uste-ezta, zauritu
ba'lu bezela . . . Begiyak betiko illunduaz, pustu-nastuta egakiyak, ankatxuak tente, biyurriturik
biatzak, zabalik egoak . . .
(1929EE) (1925BB)
468