Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Kopla zaharrei buruzko eta bihurkiari buruzko xehetasun hauek erakus diezagukete, literatur
prezeptiba orokorrak izan ditzakeela lege bereziak Euskal Herriko herri literaturan, eta besteak beste
erromantzeen alor mugatuan .
Juan Mari Lekuonak lehen sailekotzat jo dituenen teknikaz eginikoa dugu Lizardiren Agur
olerkian bosgarren eta seigarren ahapaldi laburraren arteko lotura, Lizardik ez du, ordea, lerro osoa
errepikatzen juntagailuaren erabiltzeko modua ezberdina delarik :
"Gaberik gabeen-gaupean bai'ago ;
gaztetzaro-ogitik yakide ninduken
onen onginaia ezpaituk siñisten ;
ai, nik aal-banezaik, nik aal (eztiago
loak ar-basoan illargia baiño)
ene oiu au sar biotz illeraiño!
Ene oiu au sar ta biotza biztu,
ia itzal-yauregian giz-argia izetu!"
(Ag 21-28, 114)
1930ekotzat dataturik dagoen olerki honetan bihurkiaren teknika bereganatua eta bere erara
moldatua darabil Lizardik. 1927kotzat agertzen den Neskaix urdin-Yantzia delakoan berriz, modu
klasikoagoan darabil teknika hau olerkiaren lehen ahapaldiaren barruan :
"Udaberri, uste-ezik,
arki dut basoan .
Neskatxa da, ta urdiñez
yantzita ziyoan .
Urdiña yazkia, ta
begia areago :
alakorik itsaso
barean ez dago " .
(NUY 1-8, 83)
Errepikapen modu honezaz Lizardik enfasi berezia lortu du neskaren soineko eta begien
urdintasunaren intentsitatea adierazterakoan, konparazio hiperbolikoaz borobiltzen duelarik
urdintasun horren sakontasuna .
Adibide honetan ikusi dugu Lekuonak bigarren sailekoen artean aipatu dituen bihurki egiturak .
Badira, ordea, Lizardiren olerkietan bihurkiaren teknikaren antzeko diruditen errepikapen moeta
zenbait, baina zerbait erantsia dutenak, alegia, errepikatzen den sintagma ordenaz aldatua,
"gurutzatua" ematen du:
"Aapaldiak elkarren ondoren
yalki ta uso zuri antzean zetozen
itzuli, itxaso urdiña zear,
mokoan, edergai, basoaren abar .
Itzuli zetozen aapaldiak;
itzuli zetozen nere uso txuriak
Aberriarentzat damesgun
legor gizenetik, yai-ostoa lagun . . ."
(GM 41-48, 209-210)
2 1 5