Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

famatu bat gogorazten dute, haren nortasunaren erakusgarri . Beste zenbaiten artean Zeletak
"Lizardi'tar Xabier (g.b .)" izenburuaz argitaratu zuen artikuluan jasoa dugu :
«Aitatu dogun Durangoko itzaldi aberkoi eta mamitsu artan azaldu zigunez, "Diktadura"ko aldi
lotsagarri artan min ematen zion abertzaletasun-aldez lanik ezin egin izateak, eta egun batez Aberrialdez
lanean jarraitzeko bide bat arkitu nayaz bere lagun batzuen artean onela mintzatu ornen zan :
"Ezin genezakek abertzale bidetik jo, PRIMO-k eragozten digulako . Euskera bidez jo dezagun" 64 .
Aitzolek ere El Dían martxoaren 14ean argitaratu zuen "El patriota, el poeta, el cristiano"
izenburua zuen artikuluan pasadizo hori bera kontatzen du, esanez, Lizardik seinalaturiko bide
kulturalari jarraitzeko sortu zela Euskaltzaleak taldea 1927an .
Euskaltzaleak erakundea Lizardik berak parte hartu ez zuen Elgoibarko eta Motrikuko Euskal
Jaien jarraipen gisa 1927an Arrasaten ospatu zen Euskararen Eguna delakoan sortu zen . Lizardik, antza
denez, Arrasatekoan hartu zuen Euskaltzaleak erakundearen barruan hurrengo urteetan izango zuen
propaganda kanpainak antolatzeko ardura .
"Atar¡ jarduna" artikuluan esaten duenez :
"Arrasatekoaren hotsak berbiztu nindun, ni beñipein . Arrezkero euskal-egunetan egotzi zitzaidan
zeregiñik aski" 65 .
1927-1933 urteen artean eginiko aspergabeko ekintza lekuko izan ziren lagunek idatziriko hilondoko
artikuluez gain, zeregin honi eskainiriko ordu eta orduen frogantza dira egunkarietako eta
aldizkarietako hainbat artikulu .
1 .2 .3 . Bizitzaren alderdi garratzak
Bienbitartean, arlo pertsonalean zenbait gora-behera gertatuak dira . 1927ko pertsonalitate
ekintzale eta suhar horrek alderdi ilunak zituen bizitza pertsonalaren arlora begiratuz gero, 1926-
27ko olerki bakanek bakarrik isladatzen duten goibeltasuna zen nagusi .
Ordurarte bere ezkontzaren fruitu bizi bakarra zen Xabier haurra 1925eko Eguberrietan hil
zitzaion . Hari eskeini zion hurrengo urtean Xabiertxo'ren eriotza olerki hunkigarria eta gai bereko
Zeru Azpia moldatu frantsesezko Besse de Larzes poema orijinalean oinarriturik .
Hiru une geroago aldiz, egunkarietako kanpaina ekintza abiatua zuelarik, gaisoaldi gogor batek
hil zorian eduki zuen bera 1928 . urtearen bukaera aidera . Adiskide zuen "Mendi-Lauta" idazleak
eman zuen Euzkadi egunkarian gaisoaldi honen berri Zarauzko kronikan "Lizardi'tar Xabier gexorik"
artikuluaren bidez :
"Gaur arratsaldean ikertzeko asmoan jun naiz bere etxera . Galdetu det beratzaz eta arpegi
zurbilduaz erantzun dit bere anayak. Gexorik dago, oean arkitzen da . Gaur ikurtun deunak artu ditu .
Zinetsi eziñik edo nengoan oroiturik orain egun gutxi irakurri nubela bere idazkai mamitsu bat eta
biotz-atsekabe ikara sartu zait bat batean ainbeste maite detan aiskidearen izpar ituna entzunik . Gexo
gogorra daukala esan didate, baño osagilleak itxaropena eman dute aterako dala" 66 .
Euzkadi egunkarian Zarauzko berri ematen zuen "Mendi-Lauta" idazleak berak azaldu zuen
gaisoaldi hori zela eta, Tolosako Ziaurriz sendagileak Zarautza joateko aholkatu ziola Lizardiri
itsasoko haizeaz susper zedin .
"Lizardi gure artean" izenburuaz argitaratu zuen Mendi-Lautak Lizardih Zarautzen egin zuen
egonaldiaren kronika:
64
65
66
GARMENDIA, J . ; "ZELETA" ; "Lizardi'tar Xabier (g.b .)" in Argia, 625, 1933-3-26, 2 . or.
LIZARDI, X .; "Atarijarduna' in El Dfa, 1931-12-16, 6 . or. ; K-L 353-354. or .
ARRUTI, D ., "MENDI-LAUTA"; "Lizardi'tar Xabier gexorik" in Euzkadi, 1928-11-11, 6 . or .
24