Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Alde honetatik ere euskal olerkigintzak eragozpen handia zuen urritasunaren aldetik,
"geientsuenik amar silabadun itz-neurtizkera lo-argarria erabilli oi zan" 207 .
Olerkarien lanetan isladatzen den errealitate bat da hau, eta froga zehatzak ematerakoan gure
lanari mugak jartzearren, Lizardiren ahapaldi berrien aipamena egitera lotu beharko bagatzaizkio
ere, aski da Eusko Olerti Jaietako obrak, Lauaxeta, Orixe eta Zaitegi berarenak irakurtzea
ahapaldien barietatean belaunaldi honetako idazleek egindako ahalegina sumatzeko . Beraz puntu
honetara itzul gaitezke Lizardiren ahapaldien azterketa egin dezagunean .
Ahapaldiez gain, errima egiterakoan, hiztegi urritasunak eta bestalde ohizko errima erraz eta
baldanen errepikapen amaigabeak salatu zituen Zaitegik .
"Beraz, itz-neurtizkera eraberritu bear zuten» 208 .
Metrikaren berrikuntza, errima edo "itz-erorkera"ri dagokionez, hiztegi ugalketatik zetorren,
horretaz gai, idazleok, berak dioenez, "itz erorkerari garrantzi aundia ematen zioten eta itz-erorkera
zail, bakan eta oitu-ezen irrika ari ziran " .
Lizardiren metrika alorra azter dezagunean, ikusiko dugu, hain zuzen ere, metrikaren barruan
errimak garrantzi berezia duela, baina erritmoaren parte den aldetik, eta ez apaingarri edo osagarri
bakan gisa . .
Orokorki mintzaturik, zalantzarik ez dago autore hauen eta aurreko belaunaldietakoen artean
ezberdintasun nabaria dagoela metrikari dagokiolarik, hain zuzen ere, metrika kultoaren adierazgarri
nagusienetarikotzat jotzen bait da, eta, hain zuzen ere, perfekzio teknikoaren bidean Europa guztiko
olerkariek baloratu dutenaren bidetik jarraitu besterik ez bait dute egiten .
Metrika aldetiko eraberritze honen frogatzat aipatzen ditu Lizardiren zenbait ahapaldi, zehazki
esanik Baso-Itzal eta Izotz-ondoko Iguzki olerkietatik harturikoak, Lauaxetaren Maitale Kutuna,
Orixeren Itzai zekena eta Zaitegiren beraren Euskel-kanta atzerrian eta Artzaiarena olerkikoak .
Azterketari amaiera emateko, belaunaldi horretako partaiderik aipagarrienen goresmena egin zuen,
Lizardi, Lauaxeta eta Orixerena, batik bat, eta ondoren Yauregi, Loramendi eta Tapia-Perurena .
Zaitegik Olerkarien belaunaldiari Aitzolen deitura emateko aurkezten dituen frogek
belaunaldiak nortasunik baduela frogatzen dute, ezaugarri eta helburu erkideak bazituztela erakusten
du eta nolabait Pizkunde aroko idazle hauen poetika orokor baten berri ematen digu, oso
ineteresgarria da alde horretatik. Baina, idazle hauei batasuna eman ziena, suztatu zituenaren deitura
ematekk Euskaltzaleak erakundeak 1927-1936 arrean garaturiko aktibitateak kohesioa eman izanak
garrantzi berezia duela azaltzen digu .
Ondoren azalduko dugunez, 1927-30 bitartean Lizardik diseinaturiko Euskaltzaleak elkartearen
jomugak eta aktibitateak indar eragile handia izan zuten, Aitzolen gidaritzapean eratuz eta finkatuz
joan zen azpiegitura kultural eta literarioa sorreran .
207
208
Ibidem. Aipamen honek Orixek hainbat aldiz egindako baieztapena gogora arazten du, alegia zortziko nagusia oso
ahapaldi mota zurruna, luzea eta aspergarria zen oihartzuna dirudi . Ikus ORMAETXEA, N . ; "Oraindañoko
euskal neurtitzak" in Lenengo Euskal Egunetako Itzaldiak, IV, Bilbo, 1930 .
"Oraindaño egin diranetan, neurri berezia edo bakoitza dutenak irakurri-uste ditut eta ozta-ozta ageri da aukera
aundirik, zortziko aundia eta txikia lekutzen baditugu. Batez ere zortziko aundi lo-argarri ori, sartu zaigu
ezurretaraño, kantan euskaldunena baldin bada ere" . Nikolas Ormaetxea "Orixe' Idazlan Guztiak, Etor, 1991, III,
328 . or.
ZAITEGI, J. ; op . cit., 6 . or.
65