Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

eragin-bearra nedukan . Aurreneko irartokerrak neronek zuzendu eta bigarrenak Tolosara bialtzen
nizkion" 29 .
Puntu hau hainbesteko zehaztasunez azaltzean, aztergaitzat Lizardiren poemario osoa hautatzearen
arrazoia emanaz batera, erakusburu bat aurreratu nahi izan dut: Pizkunde aroko ingurumaria ongi
azterturik izateak eta olerkariei dagozkien dokumentuak ongi ezagutzeak eskain liezazkigukeen
erreferentzia ziurragoen garrantzia azpimarratu nahi izan dut, baita, ustez segurutzat jotzen diren
arazo testualei dagozkien arloetan ere . Esate baterako, Lizardiren poemen azterketeta egitean Biotz-
Begietan liburuaren lehen argitalpeneko itzulpenetan oinarritzeak ekarri izan dituzten ulerpen aldetiko
desbiderapenak eragotz zitezkeen .
Horregatik, metodologikoki bereziki azpimagarria deritzot lan honetan Lizardiren obra
poetikoaren argigarri izan daitezkeen oinarri dokumental guztiez baliatzeari, haren poetika teoriko
eta praktikoa Pizkundearen ingurumariaren argitan ezartzeko .
2 . AZTERLANAREN EGITURAKETA
2 .1 . LEHEN PARTEA: TESTUINGURUA
Azterketa formal hutsa egin ahal izateko azaldu dudan informazio gabeziaren eragozpena eta
arriskua sumatu nituelarik, neure aldetik lanari oinarria emateko asmoz hiru partetan bereizteko
erabakia hartu nuen : lehenik, arestian aipatu dudan Ibon Sarasolak "Lizardiren poemagintzaren aide
formalen estudio baterako" deritzan separatan, Lizardiz benetan zein gutxi dakigun azpimarratuz,
aholkatzen duena eginez :
"Sarrera gisa aurreratu ditugun hitz hauk dei bat izan nahi lukete idazleen berri emateaz arduratzen
direnentzat : euskal literatur kritikak, hitz-joko apain bat baino gehiago izango bada, idazleei buruzko
beste dato mueta bat behar du bere lana oinharritzeko . Eta Lizardiz eta haren garaiaz bil ditzakegu
oraindik aurren eskuko nahiko berri argigarri, olerkarien lagun eta adiskide hurbilik ez baita falta
oraindik gure artean" 30 .
Ibon Sarasolak ikusten duen datu gehiagoren bilketa premia honek eramanik, ekin nion 1984
urtean Lizardiren kazetari-lan guztien bilketa lanari . Lizardik 1926tik 1933ra bitartean egunkarietan
argitaraturiko artikulu guztien artean eginiko hautaketa lana den Itz-Lauz liburuxkan azterketan
ariturikoak aurkituko du, Lizardiren artikuluek zeri erantzuten dioten, zein gertakizuni edo
ospakizuni egokitzen zaizkion jakiteko jatorrizko testuetara jo beharra duela, hau da, garaiko euskal
mundu kultural eta literarioaren mintzabide nagusi izan ziren egunkariak aztertzera jo beharra duela .
Horrela bakarrik jaso daiteke Lizardiren idazlan literarioari dagokion ingurumari benetakoa,
gerra ondokoen oroimenak, nostalgiaren eta idealizazioaren ikutu ulergarri baina desitxuragarriaz
moldaturiko Aitzolen gizaldiaren benetako taxuera erre_ kuperatu beharra dugu azterketa serioari
ekingo badiogu .
Esan dezagun bada, gure azken helburua Lizardiren idazlanaren alderdi formalen azterketaz haren
obra hobeki irakurtzen saiatzea, eta bere mintzaira poetikoaren zenbait alderdi argitzea baldin bada
ere, alderdi formal horiek "informatu" zituen poetika zedarritzea, eta poetika hori eraiki zuenaren
29 ORME, "Lizardiren azken olerkiak", 94 . or.
30 SARASOLA, I . ; "Lizardiren poemagintzaren aide formalen estudio baterako", 974 . or.
10