Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

D) "Atonte erregingai begizkoak zora
Bazterrean ikus nerea
Ene ta asabaen oarrezak botea . . ."
(GM 25-27,209)
E) «Zuaitz-tartetandiko urre nabarra
bezagun udaren bitxi bakarra .
Begoz emendik ate ire ederkiak;
ar bitzate besteek laztan goriak.
Nik ireak naiago, oianeko Itza4
ezpaitiñe egiten odola kixkal . . ."
(BI 61-65, 161)
Ahapaldi honetan agertzen diren bi izenordain pertsonalak, "ire ederkiak" eta bi lerro
beheragoko "ireak" ez dure erreferente bera . Irakurleak adi ibili behar du, biak erreferente berekotzat
joz gero, kontraesana antzeman beharko bait luke "begoz ate" eta "nik ireak naiago"ren artean . Izan
ere, lehenengo "ire" delakoa, ez bait dago "oianeko Itzal"i loturik, bigarren deiktikoa bezala,
aurreko ahapaldian aipaturiko "Euri goria" edo ahapaldi honetan bertan beste metafora batez
adieraziriko "urre nabarra" baizik :
"Gure inguru lurra lurrun-yario,
urre urtuzko yasak baitaragio .
Euri gori ortaz basoa aterri .
Gauden bada, maite, basoan geldi"
(BI 57-59, 159)
F) "Itxaso bare, zelai urdiña,
muga-biribil, belar-berdiña :
goizaldea duk sorgiña!
Dirdaiez ikus egiña
mende-neurle dugun kurpil ariña . . ."
(EB 35-39, 179)
Ahapaldi hau berriz ere elkarrizketa gisako hi tratamendua ematen dion emazteari mintzatuz
eginiko ingurumarian kokatzen da : "eztei ondoko bide diñagu" esaten du, aurreko ahapaldian .
Horregatik, ahapaldi honetako "duk" horrek harritu egiten du .
Esklamatiboak, une batez irakurleari hitzegiten diola dirudi, okerrez, "goizaldea magikoa duk"
adierazi nahiez bezala. Baina, berez, emazteari mintzo zaion kontestuan ez lirudike egoki irakurleari
eginiko dei honek . . . Beraz, hirugarren erreferente posiblea aurreko lerroetako "itsasoa" dugula
pentsatu behar dugu . Eta, orduan, "duk" laguntzaileak esaten diguna "da+aditz etikoa" izan beharrean,
zera diosku : "goizaldeak sorgindurik dauka itsasoa, eta horregatik dago bare, zelai urdin gisa,
« belar-berdina" adjetiboa merezi izaterainoko lasai eta geldi, "txori lilurarazia iduri " .
3 1 7